|
«اسْمَعُوا وَأَطِيعُوا وَإِنْ اسْتُعْمِلَ عَلَيْكُمْ عَبْدٌ حَبَشِيٌّ كَأَنَّ رَأْسَهُ زَبِيبَةٌ»
«Ҳатто устингизга боши майизга ўхшаган бир ҳабаший қул бошлиқ қилиб қўйилса ҳам, унга қулоқ солиб, итоат қилинглар». Муслимнинг Умму Ҳусайн орқали қилган бошқа бир ривоятида:
«يَقُودُكُمْ فِى كِتَابِ اللهِ»
«Сизларни Аллоҳнинг Китоби билан етакласа...», дейилган. Шунингдек, Хулафои рошидинларнинг ҳар бирига байъат - ҳадисларда келганидек - мутлақ қилинган. Улар бирор муддатга чекланмай, ҳар бирлари байъат қилинганидан бошлаб то ўлгунига қадар халифалик вазифасини бажарганлар. Бу халифаликка бирор муайян муддат йўқлиги, балки халифалик мутлақлигига, агар байъат қилинган бўлса, то ўлгунича халифа бўлиб қолишига саҳоба р.а.лар томонидан бўлган ижмодир.
Бироқ агар халифада унинг ишдан бўшашига мажбур қиладиган ёки уни бўшатишни вожиб қиладиган бирор иш содир бўлса, унинг муддати тугайди ва ишдан бўшатилади. Аммо бу халифалик муддатини чеклаш эмас, балки халифалик шартларида бузилиш содир бўлиши, демакдир. Чунки байъатнинг шаръий насс ва саҳобалар ижмоси билан собит бўлгани халифалик муддатини чексиз муддатга айлантириб қўяди. Лекин халифалик муддати халифа ўзига байъат қилинган ишларни бажаришига, яъни Қуръон ва суннатга амал қилиши ҳамда улардаги аҳкомларни ижро қилишига боғлиқ. Агар у шариатни ҳимоя қилмаса ёки уни ижро қилмаса, уни ишдан олиш вожиб бўлади.
Халифани ишдан олиш
Агар халифа инъиқод байъатининг етти шартларидан бирортасини йўқотса, шаръан у халифаликда давом этиши дуруст бўлмайди ва уни ишдан бўшатиш ҳақли бўлиб қолади.
Халифани ишдан бўшатиш ҳуқуқига фақат маҳкаматул мазолим эгадир. Фақат у халифа инъиқод шартларидан бирини йўқотган бўлса, ишдан бўшатишга қарор қилади ё қилмайди. Чунки халифа ишдан бўшайдиган ва халифани ишдан бўшатишга ҳақли бўлган ишлардан бирортаси содир бўлишининг ўзи мазолим, яъни адолатсизликлардан биридир. Бу адолатсизликни йўқотиш шарт. Ишдан бўшатиш иши исботга муҳтож ишдир. Шунинг учун
48-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168