|
Давлат марказидаги бош мазолим маҳкамаси аъзоларини халифанинг ўзи тайинлайди ва ишдан бўшатади. Марказий мазолим маҳкамаси бошлиғини, яъни халифани бўшатиш масаласини кўриб чиқадиган қозини ишдан бўшатиш масаласига келсак, аслида халифанинг уни ишга тайинлашга ҳаққи бўлгани каби ишдан бўшатишга ҳам ҳаққи бор. Лекин шундай вазият туғилиб қолиши мумкинки, агар марказий мазолим қозисини ишдан олиш ҳуқуқи халифага берилса, бу ишнинг ҳаромга олиб бориб қўйиш эҳтимоли кўпроқ бўлади. Шаръий қоидада эса «Ҳаромга олиб борадиган восита ҳам ҳаромдир», дейилган. Шундай бўлишининг эҳтимоли кўпроқликнинг ўзи шу қоидани ишлатишга кифоя қилади.
Бундай ҳолатда, яъни халифанинг ўзига ёки вазирларга ё қозилар қозисига (агар халифа унга мазолим қозисини ишга тайинлаш ва ишдан олиш салоҳиятини берган бўлса) қарши иш қўзғатилганда мазолим қозисини ишдан олиш салоҳиятининг халифа қўлида қолиши мазолим қозисининг ҳукм чиқаришига таъсир қилиши, имкониятини чеклаб қўйиши, натижада у халифанинг ўзини ёки ноибларидан бирини ишдан бўшатолмай қолиши мумкин. Шу эътибор билан бундай пайтда ишдан бўшатиш салоҳияти ҳаромга олиб борувчи воситага айланиб, унинг халифа қўлида қолиши ҳаромдир.
Бошқа ҳолатларда эса ҳукм ўз ҳолича қолади. Яъни, мазолим қозисини ишга тайинлаш ва ишдан бўшатиш ҳуқуқи халифада қолади.
Мазолим қозилигининг салоҳиятлари
Мазолим маҳкамаси давлат жиҳозидаги бирор шахс томонидан содир этилган ноҳақлик, халифанинг бирон шаръий ҳукмга зид иш қилгани, халифа қабул қилган дустур ёки қонуннинг бирон бандидаги хато, одамларнинг манфаатлари, солиқ ва бошқа соҳаларга доир идорий қонунлардаги бирон ноҳақлик каби ишлар билан шуғулланиш салоҳиятига эга бўлади.
Давлат жиҳозидаги бирон шахснинг иши бўладими, халифанинг бирон шаръий ҳукмга зид иш қилгани бўладими, у қабул қилган дустур ёки қонундаги хатолик бўладими, солиққа доир иш бўладими, давлатнинг фуқаро ҳуқуқига нисбатан зўравонлик қилиши бўладими, мажбурлаб солиқ солиши бўладими, қўшин ёки хизматчиларнинг маоши камлиги бўладими, маошнинг вақтида берилмаслиги бўладими, ҳар қандай шикоятни кўриб чиқишда мазолим қозилиги учун қозилик мажлисининг, даъвогар ва жавобгарнинг бўлиши шарт эмас. Ҳеч ким даъво қилмаса ҳам у ноҳақликни ўзи кўриб чиқиши мумкин.
.
117-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168