|
эксплуататорлик ва савдогарлик табиати пайдо бўлди. Юртининг ҳажми кичик бўлгани туфайли, денгиз овчилари каби бошқалардан ёрдам сўрамай иложи йўқ эди. Денгиз овчилари камдан-кам якка ҳолда овга чиқадилар. Кейинчалик капиталистик мабдани қабул қилиб, манфаатдорлик унда томир отди. Шунинг учун ҳам кўрасизки, Англиянинг сиёсий ҳаёти юзага келгандан ҳозирга қадар ўзгалардан ёрдам сўраш ва ов учун хўрак тайёрлашга асосланиб келмоқда. Ўзи мустамлака қилган диёр бўладими, ундан ёрдам сўраётган давлат бўладими, фарқи йўқ. Хуллас, унинг барча сиёсати мустамлакачилик хусусидаги битимлар, уюшмалар, шерикчиликлар асосига қурилган. XIX асрда мустамлакачилик борасида бошқа давлатлар билан шерикчилик қиларди. Англиянинг ёнида туриб, унинг манфаатларини ҳимоя қилиш учун айрим диёрларни мустамлака қилишга қаттиқ бел боғлади. Худди шу мақсадда, яъни минтақага хавф туғилгудек бўлса, ўзининг олдида туриб, хатарларга кўндаланг қилиш учун Биринчи жаҳон урушидан кейин Яқин шарққа Францияни киритишга ҳаракат қилди. Ўшанда «Англия охирги француз аскари қолгунига қадар жанг қилади», деган гаплар бўлганди.
Шундай қилиб, балиқ овчиларининг табиати уларда ўз манфаатларини рўёбга чиқариш йўлида ўзгалардан ёрдам сўраш хулқини ҳам пайдо қилганди.
Британия яна бир хулқи билан машҳур. Тўғрироғи, бу унинг энг эътиборли хулқи. У консерватизм (эскиликка берилиш), ўзгаришга, ривожланишга шошилмаслик, иложсиз қолгандагина бу ишга ружу қилиш. Инглиз халқи, лўнда қилиб айтганда, консерватив кайфиятдаги халқдир. Унга қадимдан ҳозирга қадар оқ суяк оилалар, бойлар, йирик сармоядорлар ўз ҳукмини ўтказиб келади. Гарчи у ўзини демократик халқ, деб даъво қилса-да, синчиклаб қаралганда бундай эмаслиги аён бўлади. Ҳоким тайинлашда халқнинг ҳеч қандай таъсири йўқ. Уни оқ суяк оилалар, монополия эгалари тайинлайди. Ўтмишда ҳам, ҳозирда ҳам шундай. Ҳозирга қадар унинг тақдирини оқ суяк зодагон оилалару капиталистлар ҳал қилиб келишмоқда. Қадимдан Англиядаги ҳар бир халқ ҳаракати жирканч суратдаги қаршиликка учраган ва худди шу суратда бостирилган. Инглизлар фахрланадиган Кромвел қўзғолони халқ қўзғолони эмас, аксинча, оқ суяк оилаларнинг халқ қўзғолонига қарши қўзғолони бўлган. Ўшанда оқ суяк оилалар ва капиталистлар салтанатини қулатиш мақсадида халқ қўзғолони кўтарилиб, зафар қучишга бир баҳя қолганди. Шунда оқ суяк оилалар ҳийла ишлатди ва айрим
64-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147