|
СИЁСАТ МАФКУРА ВА ТАРИҚАТДИР
Давлатнинг бошқа халқлар ва умматлар билан муносабати сиёсатининг асосини ташкил қилувчи мафкура асосига қурилади. Мабдасиз давлатларда фикрлар турлича бўлиб, тез-тез ўзгариб туради. Улар хусусида сиёсий тактика ва услублар жиҳатидан ёндашиб гапириш мумкин, холос. Сиёсий мафкура жиҳатидан эса ёндашиб бўлмайди.
Мабдали давлатларнинг мафкураси барқарордир, яъни услублар ҳар қандай турли хил бўлмасин, улар ўз мабдаини барқарор тариқат орқали оламга ёядилар. Уларга сиёсий мафкура жиҳатидан ҳам ёндашилади.
Шундан келиб чиқиб, дунёдаги мавжуд давлатларга бошқа халқ ва миллатлар билан муносабати асосини ташкил қилувчи мафкурасининг барқарор ёки барарор эмаслигига, шу мафкурани ижро этиш тариқатининг ўзгармас ёки ўзгарувчанлиги, мафкураси ва тариқати асосида тузаётган режа ва услубларига қараб баҳо бермоқ лозим. Бироқ, шуни ҳам айтиб ўтиш керакки, бугунги кундаги дунё давлатлари услублар билангина кифояланиб, тизгинларини қўйиб юборяптилар. Тариқатга зид услубларни қўллашдан ҳам тоймаяптилар. «Ғоя воситани оқлайди» қоидаси асосида юряптилар.
Нима бўлганда ҳам ҳамма давлат эҳтиёжга қараб ўзгариб турадиган сиёсий режалар тузади, вазиятга қараб турланиб турадиган услублар қўллайди.
Давлатлар ўз сиёсий фаолиятларида ўз халқлари манфаатларини ҳимоя қиладилар. Бошқалар билан муносабатларини шу манфаатларга қараб белгилайдилар. Манфаатлар бир-биридан жуда катта фарқ қилади. Мабдасиз давлатда унинг халқаро муносабатига таъсир кўрсатувчи омил ёлғиз манфаатнинг ўзи бўлади. Мабдали давлатда бундай омил мабданинг ўзидир. Манфаат эса ёрдамчи омил, холос. Шунга кўра, давлатга фикрлари, мабдали ёки мабдасизлигига қараб баҳо бермоқ лозим. Ана шунда унинг халқаро муносабатларидаги таъсир кўрсатувчи омиллар равшанлашади. Модомики давлатга, унинг халқаро муносабатларига, халқаро майдонда тутган ўрнига таъсир кўрсатувчи омил мабда экан, демак бугунги кундаги оламни бошқараётган мабдалар билан танишиб чиқиш ҳамда улардан ҳар бирининг халқаро сиёсатдаги кечаги, бугунги ва эртанги таъсир кучини аниқлаш лозим.
4-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147