|
Шу билан АҚШ дунёдаги ягона йирик кучга, яъни дунё сиёсатининг ғилдирагини ҳеч бир рақобатчисиз айлантира олувчи биринчи давлатга айланди. Европа учлигини ташкил қилувчи Франция, Британия ва Германия рақобат майдонига киришга уриняпти, бироқ киролмаяпти. 2003 йилдаги Ироқни босиб олиш асносида рўй берган ҳодисалар, худди шу йили Атлантика иттифоқидан айри ҳолдаги Европа кучини ташкил қилиш атрофидаги йиғилишлар, 2004 йилнинг июнида саккизта саноати ривожланган давлатлар ҳукмига ҳавола қилинган Американинг Яқин шарқ лойиҳаси хусусидаги мунозаралар ана шу уринишнинг кўринишларидир. Ҳа, бу ишлар фақат уринишларгина бўлиб қоляпти. Биринчи давлат мақомини олиш учун ҳақиқий давлат даражасига кўтарилолмаяпти. Улар Американинг халқаро сиёсатдаги таъсирига бирозгина шерик бўлиш учун қилинаётган уринишлар бўлиб қоляпти.
Вазиятнинг ҳозиргача етиб келган аҳволи - мана шу. Шуни билмоқ лозимки, бутун тарих мобайнида дунёга йирик давлатлар, хусусан биринчи давлат ҳукмрон бўлиб келган. Йирик давлатлар заифлашиб, уларнинг ўрнини бошқа давлатлар эгаллагач, халқаро вазият ўзгарган. Натижада йирик давлатлар ўртасидаги муноса-батлар тарзи ҳам ўзгача тус олган ва биринчи давлат вазияти билан унга рақобатдош давлатлар вазияти ўртасида тафовут келиб чиққан. Биринчи давлат заифлашган ҳолатлари бўлган. Масалан, Англиянинг ҳолати Германия у билан рақобатлашганда заифлашиб кетган. Кучайиб кетган ҳолатлари ҳам бўлган. Масалан, Америка Англия билан Франциянинг нуфузига зарба бериб, ўзини кучайтирган. Вена учрашувидан кейин халқаро таъсир ўтказиш кучини ўзида ва Россияда олиб қолган. Биринчи давлатнинг рақобатчисиз қолган пайтлари ҳам бўлган. Масалан, Совет иттифоқи қулаганидан кейин шундай ҳол юз берган. Шунга кўра, халқаро сиёсатни тушунишга эришиш учун шуларнинг ҳаммасини нозик тарзда ва зинама-зина идрок қилиш лозим.
43-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147