|
Ноибларга зарур кўрсатмаларни берди ва улардан парламент мажлисида ўзи йўқлигида уни парламентга раис қилиб сайлашларини талаб қилди.
1919 йил 11 декабрда парламент мажлиси султон нутқи билан очилди. Кейин парлментга раис сайлаш иши бошланди. Ноиблар Мустафо Камолни раис қилиб сайлашга унашмади, балки Раъуфбекни раис қилиб сайлашди. 1920 йил 28 январда парламент Сивас ва Арзурум конференцияси қарорлари таъкидлаб ўтган “миллий аҳд” номи билан машҳур бўлган “Ватан аҳди”ни тан олди. Чунки бу “Ватан аҳди” аҳолисининг кўпчилиги турклар бўлган иқлимлари, хусусан Истанбул ва Туркиянинг Мармара денгизигача етиб борган минтақалари учун тўла озодлик ва мустақиллик берилишини талаб қилган эди. Бу аҳдга биноъан империянинг бошқа қисмларининг келажаги фикр сўраш (референдум) йўли билан ҳал қилиниши лозим эди.
Мана шу аснода Европа давлатлари Усмонийлар ҳукуматига Истанбул ва бўғозлар султон тасарруфи остида қолиши лозимлиги ҳақида расмий баёнот йўллади. Мустафо Камол тарафдорлари буни ўз сиёсатларининг ғалабаси ва европаликлар билан адолатли сулҳ шартлари асосида келишиб олиш ҳам мумкин деб тушунтирдилар. Мана шу вақтда Мустафо Камол Алий Ризо ҳукуматини ағдариб ташлаб, ўрнига соф миллий вазирликни қуйиш учун ҳаракат қила бошлади. Буни ноиблардан қаттиқ талаб қилиб туриб олди ва ҳамма ҳаракатларини сарфлади. Лекин ноиблар бунга эътибор беришмади ва Мустафо Камолнинг гапларига қулоқ солишмади. Мустафо Камол ғазабланганидан ўзини йўқотиб қўйди. У қонуний йўл билан ҳокимиятни қўлга киритиш, халифалик низомини жумҳурият низомига ўзгартириш режасининг барбод бўлганини аниқ билган эди. Шу сабабли ҳокимиятни куч билан қўлга киритиш учун қўзғалон ўтини ёқа бошлади.
94-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138