|
МИДҲАТ БОШОНИНГ ИСЛОМ ДАВЛАТИ УЧУН ҒАРБ ҚОНУНЛАРИ АСОСИДА КОНСТИТУЦИЯ ИШЛАБ ЧИҚИШГА ҲАРАКАТ ҚИЛИШИ
Мидҳат бошо Абду л-Азизнинг халифалик кунларида Мухаммад Рушдий бошонинг вазирлигида адлия вазири бўлиб ишлар эди. У халифани Ислом Давлати учун ғарб демократик қонунлари асосида ишлаб чиқилган конституция тузиш ҳақида қаноъатлантиришга ҳаракат қилиб, унга янги конституция тузиш орқали давлатдаги вазъиятни ислох қилишни талаб қилиб хат ёзди. Хатда давлатни баъзи камчиликларни баён қилганидан кейин, шундай деди:
- “Олий хазратларига маълумдирки бу касалликнинг бирдан бир шифоси, унга сабаб бўлган биз аниқ билган ҳамма сабабларни таг-томири билан олиб ташлашдир.
Сабаблари йўқ қилинса касаллик ҳам бартараф бўлади.
1. Олий хазратлари “Хатти Ҳумоюн” ни эълон қилиб, ундаги қонун ва низомларга эргашиш вожиб деб фармон берсалар;
2. Қонун олдида камбағалу-бой, каттаю-кичик ҳамма баробар бўлса;
3. Хайрийя иншоотларини ўз эгаларига қайтарсалар;
4. Пулларни вақф қилувчиларнинг ўзлари таъйин қилган жойларга сарф қилсалар;
5. Давлат ишларини бошқаришни вазирликка юкласалар, улар ҳар бир масъала бўйича қарорларни ишлабчиқиб, ҳазрати олийларига тақдим қилишса;
6. Олий ҳазратлари давлатнинг молиявий ва мулкий ҳуқуқларидан бирортасини ўзлари учун ихтиёр этмасалар;
7. Бирор танга ҳам вазирликнинг маслаҳатисиз сарф қилинмаса;
8. Катта ва кичик лавозимдаги шахсларнинг иш доираси белгилаб қўйилса, вазирлар уларнинг ишларининг натижасига масъул бўлишса;
9. Бу буйруқ сизнинг хос аъёнларингизга ҳам, атрафингиздаги одамларга ҳам вожибдир деб таъйин қилинса Аллоҳ таолонинг мадади билан кўзланган натижа ҳосил бўлади ва давлат Олий хазратилари хоҳлаган йўлга етади.”
Мидҳат бошо хатни халифага тақдим қилишдан олдин уни вазирликка тавсия қилди ва вазирлик билан келишиб олди. Бош вазир халифа Абду л-Азиз билан учрашиб, хатни топширди. Халифа бу хатдан жуда қаттиқ ғазабланиб, ўша заҳотиёқ Мидҳат бошони вазирликдан четлатиб Солоники шаҳрига волий этиб таъйинлаганлиги ҳақида фармон чиқарди. Лекин у Солоникида узоқ турмасдан Истамбулга қайтиб келди ва давлат ҳарбий қўмондони Хусайн Авний бошо
22-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138