|
жавобгар эмасман. Шу билан бирга мен олдиндан келажакда нималар бўлишини ҳам айтиб бера олмайман”, деди. Унда инглиз адмирали унга қарата. “Юнонлардан бошқалар Измирни босиб олиши мумкин эмас! Тушундингми?”, деди. Бунга жавобан волий илтижо оҳангида: “Ундай бўлса сизларнинг қўшинларингиздан ҳеч бўлмаса 300 та аскар сўрайман, токи улар билан шаҳарга кирсам, уларни кўриб мусулмонларнинг кўнгли сал хотиржам булади ва бу босиб олиш юнонлар тарафидан эмас, балки иттифоқчилар тарафидан ижро қилиняпти, шу билан бирга бу босиб олиш доимий эмас, балки вақтинчалик деб, уларга тушунтиришим осон бўлади”, деди. Унда адмирал: “Мумкин эмас”, деб жавобни узиб қўйди.
1919 й 15 май куни эрталаб, яъни шу куни Мустафо Камол инглизлар ва Усмонийлар ҳукумати тарафидан арқий иқлимлардаги тартибсизликларни тўхтатиш учун Истанбулни тарк қилган эди, айнан шу куни юнон аскарлари қуруқликка – Измир бандаргоҳларига туша бошлади. Уларни кутиб олиш учун барча юнонликлар пешвоз чиққан эди. Юнонликларнинг шовқин-сурони сифатлаб бўлмайдиган даражада эди. Улар турли ҳайқириқлар билан бақиришар эди. Юнон қўшини аскарлари Измир кўчаларида изғиб юра бошладилар. Турк қўшини аскарлари эса бош вазир тарафидан чиқарилган қатъий буйруққа асосан зудлик билан ўз қароргоҳларига яшириндилар. Лекин юнонликлар ва юнон қўшини хурсандчилик қилар, шу билан бирга Измир кўчаларида одамларни ўчакиштирадиган, нафратларни қўзғатадиган ишларни қилиб изғиб юрар эди. Шундай бўлишига қарамасдан Измир аҳолиси ва Усмонийлар қўшини шаҳарда қаршилик кўрсатмай турди.
Юнон қўшини ҳукумат биноси олдига етиб келганда, бино тарафидан бир ўқ отилди, отган одам номаълум эди. Лекин шу нарса аниқ эдики, бу ўқ юнон қўшинини қўзғаш мақсадида отилган эди. Шунинг учун ҳам юнонлар бу ўқ овозларни эшитишлари биланоқ қўққисдан тўхташди. Кейин Усмонийлар қўшини ва Измир аҳолисии устига ўқ ёмғирлари ёғдиришди. Одамларнинг кўпи ярадор, ўлганлар ҳам кўп эди. Баъзилар ўзларини ҳимоя қила бошлади, тўс-тўпалон ва тартибсизликлар авжига чиқди. Юнон аскарлари бу фурсатни ғанимат билиб нафратларини мусулмонлар устига сочишди ва уларнинг қонига бўлган ташналикларини қондиршди. Турк зобитларининг юзларига туфириб фитна чиқаришга ҳаракат қила бошлади. Туркларни эса бош кийимларини ечиб, босиб-топташга мажбур қилдилар. Ким қаршилик қилса, дарҳол ўта ваҳшийларча қилич билан бурда-бурда қилиб ташланар эди. Кейин эса мусулмон аёлларнинг юзларидан ҳижобларини олиб ташлай бошладилар. Мобода бирор аёл юзини очишдан бош тортса ўша заҳотиёқ ўлдирилар эди. Кейин улар мусулмонларнинг уйларини талон тарож қилшга ўтишди ва уларни хорлаш ва қўрқувда ушлаб туришнинг барача услубларини қўллай бошлади. Шаксиз бу ишлар оддий иш эмас, балки аниқ мақсад билан қилинган ва Ислом Давлатини емириш режасини охирга етказиш учун қўлланган тадбир эди.
Бу ваҳшийликлар ва даҳшатли қўрқитишлар асносида, яъни 1919 йилнинг 19 майида “Анбали” кемаси Измир портидаги ингилиз флоти ва юнон кемалари орасидан жой олди. Мустафо Камол кемадан тушиб, шаҳарга кирди. Бунинг сабаби,
78-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138