|
ҳукмронлик қилишлари эътироф қилинади. Аммо стратегик нуқта булмиш Родос оролини ўраб турган Дудикониз ороллари Италияга берилади.
4. Армения:
Туркия Арменияни мустақил давлат деб тан олади ва бош вазир Висонни икки давлат орасидаги чегараларни белгилашга бошчилик қилишини қабул қилади.
5. Курдистон:
Туркия Фурот дарёининг шарқида жойлашган Курд ерларига автономия беришга ва бунинг учун Италия, Франция ва Англия вакилларидан таркиб топган давлатлараро ҳайъат томонидан тақдим қилинадиган ҳар қандай программани қабул қилишга розилк билдиради. Туркия курдлар жойлашган районлардаги Эрон билан бўлган чегараларида ўзгартиришларни қабул қиишга розилик билдиради. Бунга илова тарзида: мабодо битим ижро қилинишининг биринчи йилида курдлар “Миллатлар иттифоқи”дан Туркиядан мустақил бўлишни талаб қилса, “Миллатлар иттифоқи” палатаси курларни мустақил бўлишга лаёқатли деб топса курдлар учун мустақиллик беришни тавсия қилади. Туркия буни ижро қилишни ўз устига олади ва курд ерлари устидан бўлган ҳамма ҳукмронликларидан воз кечади. Бунинг шартлари иттифоқчилар ва Туркия ўртасида бўладиган янги келишув орқали белгиланади.
6. Истанбул ва бўғозлар:
Туркия бўғозлари давлатлараро назорат остида бўлиши ва қўшни минтақалар қуролсизлантирилишига розилик билдиради. Аммо Истанбул Туркия ҳукмронлиги остида қолади.
Бундан ташқари Туркия турк қўшинларини 50 мингтагача чеклаш қўшин иттифоқчилар тарафидан бериладиган кўрсатмаларга бўйсундириш, Туркиянинг молиявий ишларига Англия, Франция ва Италия эркин ҳукмронлик қилишини қабул қилиш, эски имтиёзларни қолдириш ва бу битимга бошқа яна бир неча камситувчи моддаларни қўшиш, Туркияда озчиликни ташкил қилган халқлар, хуусан армия, юнон ва курдларга, умуман насронийларга ҳуқуқ ва имтиёзлар бериш каби ишларни ҳам қабул қилади.
Шунинг учун ҳам бу қабих, камситувчи битимни ошкора тарқалиши уни қабул қилиб, унга имзо чеккан султонга қарши Туркияда исён кўтарилишига кифоя қилди. Бу ишлар сабабли оқим тезлик билан Анқара фойдасига қараб юра бошлади. Бутун мамлакат Анқаранинг янги ҳукумати тарафига ўтиб кетди. Янги ҳукумат учун ҳарбий ва миллий кучлар ташкил қилинди. Ҳатто Анқара ҳукумати иттифоқчилар эгаллаб турган ва ингилиз ҳарбий кемалари қўриқлаётган Туркиянинг пойтахти Истанбулга ҳам тахдид қила бошлади.
Бу билан Мустафо Камол иккинчи юришда муваффақият қозонди ва мамлакатда маркази Анқара бўлган, мамлакат ва қўшин устида тўла ҳукмрон бўлган иккинчи ҳукуматга асос солишга муваффақ бўлди.
101-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138