|
қилинишини доимий равишда кузатиб турар эди. Шунинг учун ҳам Англия Балқонни ва Усмоний Давлатнинг ички ислоҳотларини ўрганиш мақсадида конференция ўтказишга ҳаракат қилди.
1878 йил 13 июнда катта давлатлар – Англия, Франция, Россия ва Германия ҳамкорлигида Берлин конференцияси бўлиб ўтди. Яҳудий миллатига мансуб Дизроилий (1804-1881 йиллар. Ингилиз сиёсатдони) Англиянинг бош вазири эди. У бу конференцияда Англиянинг вакили сифатида қатнашди. Бисмарк Германиянинг вакли сифатида қатнашди ва ингилизларга қаршитуриб, Усмоний Давлатнинг тарафини олди. Конференция тўрт ҳафта давом этиб, бир неча қарорлар ишлаб чиқди. Жумладан Усмоний Давлатдан ўз низомига ҳозирги замон ислоҳотларини киргизишни ҳам талаб қилди. Абдул-Ҳамид унинг қарорларига аҳамият бермади, балки бутун куч ғайратини қўшинни ҳарбий тайёргарлигини кучайтиришга қаратди. Ғарб давлатларига суянишга, Исломни ташлаб ғарб тузумларини олишга чақираётган кишиларни қисти-қафасга ола бошлади. Улар Париж ва Женевада ўз ҳаракатларига янги марказлар очиш учун юртларни ташлаб кетишга мажбур бўлдилар.
Абдул-Ҳамид мусулмонлар олдида Ислом йўли орқали халифалик марказини мустаҳкамлашга ва Исломни Европа фикрларига қарши қўйишга ҳаракат қила бошлади. Лекин у бу ишларда муваффақиятга эриша олмади. Европа давлатлари, гарчи ғарб қонунларини Ислом Давлатига киргиза олган бўлсалар ҳам, демократия тузумини унга киргизи олмадилар. Лекин улар 1908 йил “Ёш Туркия” партияси султонга қарши қўзғалон қилгунча халифалик давлатида содир бўлаётган воқеъаларни доимо кузатиб туришди. 1908 йил 21 июлда “Ёш Туркия” партияси Солоникида конституцияни эълон қилди. Шу ойнинг ўзидаёқ Истамбулга бостириб бориб уни эгаллаб олишди ва халифа Абдул-Ҳамидни конституцияни тан олишга ва ўзларига маъқул бўлган вазрларни таъйинлашга мажбур қилишди.
1908 йил 17 декбрида Усмоний Давлат парламенти жуда осонлик билан очилди. Абдул-Ҳамид вақтинча “Ёш Туркия” ҳизбига бўйсунди. Лекин у конституцияни бекор қилиб, Ислом шариъатига қийтишга жиддий қасд қилиб қўйган эди.
13 апрель 1909 йил янги ҳокимларга қарши қўзғолон кўтарилди. Аскарлар ўз зобитларига қарши қўзғалиб, уларни қамал қилиб олишди ва “Ёш Туркия” қулатилсин! “Ёш Туркия” қулатилсин! Дея қичқира бошладилар. Янги бидъатларга қарши уруш эълон қилинди. Кўпчилик халқ жидди-жаҳд билан конституцияга қарши турди.
15 апрель султон Тавфиқ бошони бош вазир этиб таъйин қилди ва унга Ислом шариъати ва шаръий ҳукмларни кучга киритиб, конституцияни бекор қилиш вазифасини топширди. Лекин Солоникидаги қўшин қайтиб келиб, иккинчи марта султонга қарши қўзғалон қилиб, ҳокимиятни эгаллади ва вазирликни ишдан четлатди.
25-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138