|
Ислом Давлатига қарши ингилизлар фитнаси
Суъуднинг авлоди ингилизларнинг малайлари ва дўстлари эканлиги ва улар тарафидан бошқарилаётганлиги, Халифалик Давлати ва Германия, Франция, Россия каби бошқа давлатларга ҳам маълум эди. Ингилизлар ҳам давлат жиҳатидан Суъудийлар тарафдори эканлигини яширмас эдилар. Бундан ташқари ваҳҳобийларга Ҳиндистон орқали етказиб берилаётган қурол-аслаҳа ва қўшинни жихозлаш учун ишлатилаётган маблағ ингилизларники эди. Шунинг учун Европа давлатлари, ҳусусан Франция ваҳҳобийларнинг ҳужумларини ингилизларни ҳужуми деган эътибор билан унга қарши эдилар Халифалик Давлати ваҳҳобийларга зарба бериб уни тўхтатмоқчи бўлди, лекин уддасидан чиқа олмади. Мадина, Бағдод ва Дамашқ шаҳарларидаги халифанинг волийлари ҳам ваҳҳобийларнинг йўлини тўса олмадилар. Шундан кейин Халифалик Давлати Мисрдаги волийси Муҳҳамад Алийдан ваҳҳобийларга қарши қўшин тайёрлашни талаб қилди. У аввалда бироз сустлик қилди, чунки у Франциянинг малайи эди. Франция Муҳаммад Алийни Мисрда инқилоб қилиши ва ҳокимият устига чиқишида ёрдам берган ва уни эътироф қилишга халифаликни мажбур қилган эди. Муҳаммад Алий Франция билан келишган ҳолда ва унинг тарғиби билан 1811 йил Халифанинг буёруғига биноъан ўғли Тусунни ваҳҳобийларга қарши урушга юборди. Ваҳҳобийлар ва Миср қўшини ўртасида бир неча жанглар бўлди. 1812 йил Миср қўшини Мадинани фатҳ қилди. 1816 йил август ойида Муҳаммад Алий ўғли Иброҳимни Қоҳирадан ваҳҳобийларга қарши жангга юборди. У ваҳҳобийларни янчиб ташлади. Ваҳҳобийлар орқаларига қочиб, пойтахтлари Диръийяга яшириндилар. Иброҳим 1818 йил апрель ойидан бошлаб Диръийяни ёз ичи қамал қилиб турди. 1818 йил 9 сентябрда ваҳҳобийлар таслим бўлдилар. Иброҳимнинг лашкари Диръийяни вайрон қилиб ташлади. Ҳатто ундан ном-нишон ҳам қолдирмади. Шундай қилиб ингилизларнинг ҳаракатлари ниҳоясига етди.
Франциянинг Ислом Давлатига зарба бериш ҳаракатлари
Франция ўз малайи ,Миср волийси Муҳаммад Алий воситасида Ислом Давлатига орқадан зарба бермоқчи бўлди. Бунинг учун Мухаммад Алийни давлат ва сиёсий жиҳатлардан очиқ қўллаб қувватлаб турди. Муххаммад Алий Халифалик Давлатидан ажраб, халифага қарши уруш эьлон қилди. 1831 йил Шомга юриш қилиб, Фаластин, Лубнон ва Сурияни босиб олди ва Андолуз шаҳрига қараб кела бошлади. Лекин Халифа Мухаммад Алийга қарши жуда кучли қўшин юборди. Европа давлатлари чунончи Ангилия, Россия ва икки немис давлати (Германия ва Австрия) ҳам МухаммадАлийга қарши ҳаракат қилид. 1840 йил июль ойида улар ўзаро битим имзоладилар. Бу битимга биноъан ушбу давлатлар Усмоний Давлат ерларининг бир бутунлиги (яхлитлигини) ҳимоя қилиб, Мухаммад Алийни керак бўлса куч билан Сурияни ташлаб чиқиб кетишга мажбур қилмоқчи бўлдилар. Европа давлатларининг бундай харакатлари Халифани Мухаммад Алийнинг юришларини тўсиб ва уни Сурия, фаластин ва Лубнондан қувуб чиқариб, охири Мисирга қайтишга мажбур қилиб. Кейин у Халифага тобеъ волий бўлишга рози бўлади.
8-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138