|
ҒАРБ ҚОНУНЛАРИНИНГ ОЛИНИШИ
Мана шундай қилиб шариъат ҳукмлари ва Ислом фиқҳи тарк қилиниб, ғарб қонунлари ва ғарб фиқҳи олнди. Мусулмонлар бу қонунларни хилма-хил йўллар билан олдилар. Баъзи ғарб қонунлари Ислом фиқҳида мавжудлиги ва мавжуд эмаслигига мутлақо риоя қилинмасдан, шариъат ҳукмларига мувофиқ ва мувофиқ эмаслиги ҳақида фикр юритилмай ҳукм ва матн шаклида қабул қилинди. Масалан ҳадлар (жиноят учун белгиланган шаръий жазо чоралари)ни бекор қилган “жазо қонуни” каби. Баъзи қонунлар эса – гарчи уни номаълум мужтаҳид ёки мужтаҳидлик даражасига етмаган олим ижтиҳод қилган бўлса ҳам – Ислом фиқҳида мавжудлигини риоя қилиниб, фақат ҳукм шаклида олинди. Яъни, агарда бу ҳукм фиқҳ китобларида ёки уламоларнинг фикрларида бўлса олинди, агар бўлмаса олинмади. Масалан, муҳокамаларнинг аослари каби. Баъзи қонунларда эса шаръий ҳукмларни фақат қонуннинг асосий моддаси қилиб олинди. Қонун шаклига келтириш, бобларга бўлиш ва ҳар хил масъалаларда эса тақлид қилинди. Масалан, “Қонун мажмуъаси”. Бу мажмуъа Франциянинг гражданлик қонунларига тақлид қилиниб ишлаб чиқилган шаръий ҳукмлардан иборатдир. Шундай қилиб қозийлар ҳукм қилаётган қонунлар – гарчи бу қонунларнинг баъзи бирлари шаръий ҳукмлар бўлса ҳам – Ислом шариъати эмас, балки ғарб қонунлари бўлиб қолди.
Ғарб қонунларини киритишда фатволарнинг таъсири
Демократия тузумининг ҳукмларини Ислом Давлатига дустур (конституция) шаклида критишга ва ғарб қонунларининг ҳукмларини Халифалик Давлатидаги исломий маҳкамаларда татбиқ қилинадиган қонун шаклида киритишга уламоларнинг, хусусан шайхул-Исломнинг бу ҳукм ва қонунлар Исломга зид эмас, деб чиқарган фатволари имконият яратиб берди. Демократия тузуми Исломга зид эмас, Ислом демократик диндир, деган фатволар берилди. Шайхул-Ислом тарафидан ғарб қонунларини олиш ва уларни маҳкамаларда мусулмонларга татбиқ қилишнинг жоизлиги ҳамда уларни олишни Ислом манъ қилмаслиги ҳақида фатволар берилди. Шунинг учун ҳам демократия тузумининг ҳукмлари Ислом Давлатининг дустури этиб таъйин қилинди. Демократиянинг ҳокимият бошқарув низоми бутун мусулмонлар назарида, модомики давлат раиси Халифа деб номланар экан, гарчи қўлланаётган ҳукмлар Ислом ҳукмлари бўлмаса ҳам, бу низом халифалик низомидир, деб эътибор қилина бошлади. Шунинг учун ҳам ғарб қонунлари Ислом Давлатининг маҳкамаларида татбиқ қилинадиган ва Ислом қонунлари деб эътибор қилинадиган бўлди. Давлат ҳам – гарчи у амалда қўллаётган қонунлар ғарб қонунлари бўлсада – Исломни татбиқ қилаётган Ислом Давлати деб эътибор қилинадиган бўлди. Модомики бу қонунларга Ислом ижозат берган бўлса бўлди. Ҳокимият бошқарув низомида демократия низоми ва маҳкамаларда ғарб қонунларининг татбиқ қилиниши бутун
27-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138