|
УСМОНИЙ ДАВЛАТНИНГ ТАСЛИМ БЎЛИШИ
Мана шу вақтда давлатни бошқариб турган Анвар кўп жанглардан омон қолиб, ҳар томонларга бўлиниб кетган кучларни йиғишга ва душманга қарши туриш учун уларни пойтахтга келиши ҳақида шошилинч буйруқлар беришга ҳаракат қилди. Лекин унинг атрофидагиларнинг ҳаммаси вақт ўтган деб ҳисоблар эдилар. Ҳатто олдиндан Анврни қўллаб-қувватлаб келаётганлар ҳам у билан бирга бўлиш ва унинг сиёсатига эргашишдан бўйин товлашди. Анвар таслим бўлишга мажбур бўлиб, сулҳни талаб қилди. Иттифоқчилар бунга рози бўлишди ва тинчлик битими тузилди. Фақат битим шартларини белгилаш учун музокаралар олиб бориш қолди холос. Шундай қилиб Усмоний Давлат таслим бўлди ва уни иттифоқчилар босиб олди.
Лекин бу таслим бўлиш ва иттифоқчилар Усмоний Давлатни босиб олишларидан бу давлат энди уларнинг мустамлакасига ёки уларнинг мулкига айланганини ва уларнинг уни босиб олиши абадий босиб олиш эканлигини англатмайди. Чунки бу нарса икки давлат ўртасидаги уруш бўлиб, бир томон ғолиб бўлади, ғолиб давлат мағлуб давлатга сулҳ шартларини қабул қилдиради ёки икки тараф шартларга келишади. Мағлуб давлат давлатлараро тутган мақоми, ички ва ташқи ҳукумронлиги сақланиб қолган давлат сифатида қолаверади. Бу бир жиҳатдан. Иккинчи жиҳатдан эса, бу таслим Туркия давлатининг таслим бўлиши ёки уларнинг таъбирича Усмонийлар империясининг таслим бўлишидир. Демак мағлуб давлат Халифалик ёки уларнинг таъбирича Усмонийлар империяси бўлиб, туркия давлати эмас. Шунинг учун ҳам энди қилинадиган чоралар иттифоқчиларни ғолиб ва Усмоний Давлатни мағлуб тараф деган эътибор билан Усмоний Давлатга яъни халифалик байроғи соясидаги барча давлатлар ва Халифалик Давлатига таъаллуқли чоралар кўрилиши керак эди.
Ингилизларнинг Халифалик Давлатини парчалаб ташлаши
Лекин ингилизларнинг мақсади Ислом Давлати сифатида Усмонийлар Давлатини парчалаб ташлаш ва Халифаликни йўқ қлиш бўлиб, улар бу мақсадга олиб борадиган йўлларга юрдилар. Мағлуб Усмонийлар Давлатига нисбатан мағлуб Германияга нисбатан қўллаган муоъмала услубидан бошқа услуб қўлладилар. Ҳолбуки бу икки давлат ингилизларга қарши биргаликда урушган ва иттифоқчиларнинг Усмонийлар Давлати устидан қилган ғалабалари Германия устидан қилган ғалабалари сингари бўлгани учун ҳам уларга нисбатан бир хил муоъмала қўлланиши керак эди. Лекин ингилизлар Германияга нисбатан мағлуб давлатга нисбатан қўлланадиган давлатлараро қонунга мувофиқ муоъмала қилган бўлсалар, Усмонийлар Давлатига нисбатан эса бошқача муоъмала услубини танладилар. Уруш тугагач Усмонийлар Давлати бўлак-бўлакларга бўлиб ташланди. Унинг кўп қисмини ингилизлар эгаллаб олди. Улар эгаллаб олган ерларни уруш асносида режалаштириб қўйишган режага мувофиқ тақсимлашди. Мағлуб Усмонийлар Давлати ерларидан кўпроғни қўлга киритиш мақсадида ўз иттифоқчиларига ҳар-хил найранглар қилишди. Бутун диққат эътиборини эса Халифаликни йўқ қиладиган услубларни ахтаришга қаратдилар.
63-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138