|
билан бирга бўлиб, халқни ажнабийларнинг ҳужумидан ҳимоя қилмаса, бундай танг ҳолатда мамлакат ишларини бошқаришни ўз зиммасига оладиган муваққат ҳукуматни талаб қилишдан ўзга чора қолмайди.
2. Конференция аъзолари ҳануз зиммаларида Халифага бўлган байъат мавжудлигини, уларнинг халифа Ваҳиди-д-динга бўлган содиқликлари давом этажагини тан олдилар.
3. “Ноиблар ижроия ҳайъати” номи билан бир ҳайъат тузилиб, унга кенг ҳуқуқлар берилди. Унинг вазифаси конференция қарорларини амлга оширишдан иборат эди. Мустафо Камол бу ҳайъатга раис қилиб сайланди.
Конференция қарорлари дарҳол халққа тарқатилиб, унинг нусхалари Европа давлатларига ҳам юборилди. Кейин Сивас конференциясини ўтказиш ҳақида ҳам қарор қабул қилинди.
Лекин Истанбул ҳукумати Арзурум конференцияси ҳақида хабар топгач, конференция ҳақида баёнот берди. Унда шундай сўзлар бор эди: “Анозулда баъзи бир тартибсизликлар бўлди, йиғинлар ўтказилди. Улардан кўзланган мақсад тузумга футур етказиш ва конституцияга нисбатан тажовуз қилишдан иборатдир. Бундан ташқари бу мажлини “конституцион парламен мажлиси” деб эълон қилинди. Аслида ба мажлис парламент мажлиси эмас. Шунинг учун ҳам ҳарбий ва ҳарбий бўлмаган бошлиқлар бу ҳаракатни тамоман бостириб ташлаши ва буйруққа итоъат қилмаганлар устидан кескин чоралар қўллаши зарурдир”. Ҳукумат бу баёнотни газеталарга тарқатди. Бутун дунё газеталари ҳам уни бир-биридан олиб тарқатишди.
Ҳукумат варақалари Арзурум ҳокимиятига ҳам етиб келди ва у Истанбул ҳукуматига жавоб хат йўллади: “Парламентнинг тузулиши ҳозирги кундаги энг долзарб ишлардандир. Агар парламент мавжуд бўлганда эди, бу каби мажлисларга этиёж бўлмас эди.
Ҳукумат ўзининг нозик мавқеъи ҳақида фикр юритиб, янги сайловларга ҳозирлик кўрмай туриб парламент мажлисини тарқатиб юборганлиги, бу билан конституцияга зид иш тутганини ҳис қилди. Лекин ҳукумат инқилобни бостириш учун тез ва кескин чоралар қўллашга ҳаракат бошлади. Шу мақсадда ўизга содиқ кишлардан қўшин тузди ва уни Анозулга жўнатди.
Ингилизлар Султонни Мустафо Камол инқилобини бостириш учун қўшин юборишдан қайтаради
Бу ишдан хабар топган ингилизлар султонни ундан иттифоқчилар номидан қайтариб унга қарата: “Сулҳ шартларига биноъан қўшин янгидан тузилиши эмас, балки тарқатиб юборилиши керак”, деб айтишди. Султон инқилобни бостриш учун унга тўла ҳуқуқ берилишига ҳаракат қилиб кўрди. Лекин иттифоқчилар унга бутунлай қаршилик қилишди. Бу ўринда иттифоқчилар номи зикр қилнганда
86-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138