|
олди ва турк маҳалласини ёқиб юборди. Кейин эса Измирда турк аҳолисининг сонини қисқартириб, юнонлар аҳолининг кўпчилигини ташкил қилиши учун туркларни ўта ваҳшийлик билан ўлдира бошлади. Бунинг натижасида қурол кўтаришга қодир ҳар бир турк қуролларини кўтариб қирларга чиқиб кетди ва у ерларда туриб босқинчиларга қарши партизан уруши бошлади.партизанлар уруш тўхтаб-тўхтаб бўлиб турди. Бу урушлар сабабли юнон ва ингилизларга нисбатан нафрат руҳи қўзғалди. Зобитлар Мустафо Камол байроғи остига келиб қўшила бошлади. Мустафо Камол уларни қишлоқларга, у ердаги аҳолида фидоийлик ва шижоъат ўтини алангалатиш учун юбора бошлади. Бу хабарлар пойтахтга жуда бўрттирилган сувратда келар эди. Ингилизлар эса султон олдида ўзларининг ҳақлигини намойиш қила бошлади. Султоннинг Мустафо Камолга йўллаган телеграмма ва чақириқларидан ҳеч қандай нафъ бўлмади. Чунки у султоннинг буйруғига бўйсунмаслигини очиқ айтган эди. Шундан кейин султон уни четлатиш ҳақида буйруқ берди. Барча ҳарбий ва ҳарбий бўлмаган бошлиқларни Мустафо Камолнинг буйруқларига бўйсунмаслик зарурлиги ҳақида огоҳлантирди. Унинг четлатилгани ҳақидаги хабар мамлакатнинг ҳамма томонларига тарқалди. Султон Мустафо Камолнинг номини зобитлар рўхатидан чиқариб ташлади. Шу билан бирга зобитлардан ким у билан алоқа боғласа, ўша захотиёқ рўйхатдан унинг номини ҳам ўчириб ташланиши ҳақида қаттиқ огоҳлантирди. Мустафо Камол ўз қўмондонлигига қарата, мен ишдан четлатилган ҳолатимда ҳам сизлар ишни тўхтатмасликларингиз ва султонга янги таъйин қилинадиган зобит ҳеч қачон қўшин ва халқнинг ишончини оқлай олмаслигини етказишингиз шарт, деган мазмундаги кўрсатмаларни бериб ишдан четлади. Бир неча ҳафта аҳолини исёнга қўзғаш ва қўлидан келганича ҳукумат тадбирларини барбод қилиш ва барча тасарруфларига қарши туриш билан машғул бўлиб турди.
Арзурум конференцияси
1919 йил 23 июлда Арзурумнинг чекка қишлоқларидан бирида, қишлоқ мактабларига ўхшаш бир кичик бинода бир неча киши тўпланди. Тўпланганлар шарқий иқлимларнинг ноиблари бўлиб, улар ажиб таркибдан иборат эди. Улар орасида собиқ ноиблар, оқсоқаллар, катта мансаб эгалари, курд қабилаларининг бошлиқлари ва зобитлар бор эди. Конференция халқ номи билан очилди. Унда биринчи қўйилган масъала конференция раисини таъйинлаш бўлди. Аъзолардан бири ўрнидан туриб, Мустафо Камол шарқий иқлимлардан бирортасига ноиб этиб сайланмаган бўлса ҳам бу мажлисга раислик қилиши тўғри бўладими? Бу ҳақида ҳурматли аъзолар қандай фикрдалар? деб савол берди. Ноибнинг сўзлари шиддат билан бўлиб ташланди ва Мустафо Камол кўпчилик овоз билан конференция раиси этиб, ундаги мунозаралар нотинч, ғалаёнли ва беқарор муҳитда ўтди. У бир неча қарорлар чиқариб тарқалди.
У қуйдаги қарорларни чиқарди:
1. Халқ бўлакларга ёки қисимларга бўлинмайдиган яхлит бирликдир. Шарқий вилоятлар ҳар қандай мустамлакага қаршилик қилиш ва ички ишларга ажнабийлар аралашувига йўл қўймасликка жиддий киришгандир. Агар Истанбул ҳукумати ҳалқ
85-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138