|
Юнонлар таклифини қабул қилиб музокарага рози бўлса табиъйроқ бўлар эди. Лекин улар урушни давом эттириш фикрида маҳкам туриб олдилар. Ингилиз вазирлиги юнонларга Туркия билан юнонлар ўртасида расман воситачи бўлишни таклиф қилди. Лекин юнонлар бу таклифни рад этишди. Бу рад жавобидан юнонлар ингилиз вазирлигининг воситачилигидан шубҳаланаётганлиги, ингилизларни Мустафо Камол тарафида деб билишаётгани маълум бўлиб қолди. Шунинг учун юнонлар ингилизларнинг воситачилигини рад этиб, урушни давом эттирдилар.
Икки давлат ўртасидаги бу урушда гоҳида юнон, гоҳида турк ғалабани қўлга киритишар эди. Юнонларга қарши “тўдалар уруши” шаклида бошланган уруш энди ҳақиқий урушга айланди. 1922 йил 23 мартда юнонлар Эски шаҳар ва Афюнқораҳисорга қараб шиддат билан юриш қилди. Бу икки шаҳар чегара чизиқлари туташадиган муҳим марказлардан ҳисобланар эди. Юнонлар оз вақт ичида Афюнқораҳисорни эгаллаб олди. Лекин улар 1922 йил апрель ойининг бошларида шимол тарафда Айн Уту олдида мағлубиятга учраб, Бурсага қайтишга мажбур бўлишди.
Июль ойида юнонлар барча кучларини жамлаб, қатъий қарор қилиб, уни босиб олишга амалий равишда ҳаракат қилишди. Лекин иттифоқчилар қўшини бош қўмондони генерал Ҳарингтон уларнинг йўлини тўсиб, орқага қайтишга мажбур қилди. Юнонлар шарқ томонга юриб чегара чизиғига етиб боришди ва турклар билан юзма-юз тўқнашдилар.
Турк қўшини қўмондони Исмат бошо юнон ҳужумини 10 кун тўхтатиб тура олди. Лекин 11-кун юнон қўшини Кутохиядаги Турк фронтини ёриб киришга муяссар бўлди. Исмат бошо юнон ҳужумларин бирин-кетин тўсишга ҳаракат қила бошлади. Лекин юнон қўшини Исмат бошони танг ҳолатга тушириб қўйди. Жанубда жойлашган юнон дивизиялари Афюнқораҳисорни эгаллаб олишга муваффақ бўлди ва шимол тарафларни ҳам босиб олиш учун юришни давом эттирди. Уруш давом этар, вазъият янада танглашар эди.
Вазъият шу даражада танг ҳолатга тушиб қолганига қарамасдан, қўшин қўмондонлари ватан олдидаги бурч охирги лаҳзаларгача урушни давом эттиришни тақозо этишини билар эдилар.
Бош қўмондонлик Мустафо Камол билан боғланиб, унга бу ташвишли хабарларни етказди. Мустафо Камол ушбу танг вазъиятдан хабар топгач, зудлик билан урушни тўхтатиш ва шарқ тарафга чекиниш ҳақида буюруқ берди. Турк қўшини чекина бошлади. Турк қўшини тўла умидсизликка тушиб қолган, шу билан бирга катта талофатларга учраган, жуда кўп қимматбаҳо ҳарбий анжомларни душманга ўлжа қилиб қолдираётган эди. Вагонлар кўтара олганича юк ва ҳолдан тойган болалар ва аёлларни олиб кета бошлади. Турк қўшини чекиниб Сақорияга яқинлашиб қолди.
Аммо Мустафо Камол Эски шаҳардан Анқарага поездда қайтиб келди.
108-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138