|
ТАБШИРИЙ ВА САҚОФИЙ ҲУЖУМ
Миллатчилак ва ватанпарварлик туйғуларини қўзғатиш услуби халифалик пойтахтида мана шундай натижаларга олиб борди. Европа давлатлари, хусусан Англия ва Франция Ислом Давлатига мана шундай дахшатли зарба беришда муваффақиятга эришди. Лекин Европа давлатлари, хусусан Англия бу услубга, гарчи унинг натижалари ҳар қанча даҳшатли ва айанчли бўлишига қарамасдан, қаноъатланмади балки улар XVI аср охирларида Исломга қарши бошқача услубни қўлладилар. Чунки уларнинг кўнглида ғалаён қилаётган душманлик, қалбларни кемираётган гина адоват фақат Исломга, унинг фикрлари ва ҳукмларига қаратилган эди. Шунинг учун улар Ислом Ақидалари ва қонунчилигига зарба бериш мақсадида бу услуб билан бирга яна бошқа бир услубни қўллашди. Истамбул ва Байрут бу янги услубни амалга ошириш учун танланган таянч нуқталари бўлди. Қохирани ҳам бу иш учун марказ қилишга ҳаракат қилишди.
Байрут маркази учун Исломга қарши ёшларни тарбиялаб чиқишди ва мусулмонларнинг фикрларига таъсир қилишда таъсири узоқ вақтларгача давом этадиган режа тузилди. Улар бу мақсадларни амалга ошириш учун илм ниқоби остида табшир – мисионерлик (ерли халқни христиан динига ўтишга тарғиб қилиш иши) ва маъориф йўлини танладилар. Бу йўлни амалга ошириш учун жуда катта маблағ ажратиб, миссионерлик жамъийятларини туздилар. Буларнинг энг катталари Англия, Франция ва Америка жамъийятлари эди. Христиан динига мансуб срли халқни ўзларига қаратиш, мусулмонларда Ислом динига нисбатан шубхалар қўзғаш ва ақидаларига футур етказиш учун маъориф ҳужумини миссионерлик йўли билан ва миссионерлар орқали амалга оширдилар.
Табширий (миссионерлик) ҳужумида Мальта марказининг тутган ўрни
XVI асрнинг охирида мисионерлик учун Мальтада жуда катта марказ ташкил қилиб, уни Ислом мамлакатларига қилинажак ҳужумлар учун марказ этиб таъйин қилишди. Айнан шу марказдан бутун атрофга миссионерлик кучлари юборилар эди. Миссионерлар Мальтада бир қанча вақт туриб ўрнашиб олганларидан кейин, ўз фаъолиятларини кенгроқ ёйиш зарурлигини сезишди ва 1625 йилда Шом ўлкаларига кўчиб, у ерларда миссионерлик ҳаракатларини вужудга келтиришга уриндилар. Лекин уларнинг фаъолиятлари чекланган бўлиб баъзи кичик мактаблар очиш ва баъзи бир диний китоблар нашр қилишдан нарига ўта олмади. Мусулмон ва насронийлар тарафидан жуда қаттик қаршилик ва қувғинларга дучкелдилар. Лекин улар 1773 йилгача буерларда туришди, охир оқибат ясуъийларнинг миссионерлик жамъийяти бекор қилинди ва озарийлар (хиристианликдаги бир оқим) миссионерлик жамъийятларидан бошқа ҳамма жамъийятлар тамоман беркитилди.
17-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138