|
Лекин Мустафо Камолга қўшилганларнинг кўпчилиги бу инқилобни кўринишида Султонга қарши бўлган билан аслида унга қарши бўлмай босқинчи иттифоқчиларга қарши деб билишарди. Мустафо Камол ва унинг гумашталари эса султонга қарши деб билишарди. Шунинг учун у ўз ниятларини яшириб, Халифаликка ҳеч қандай зарар етказмаслик ҳақида қатъий сўз берди. Бу ишни амалга ошириш учун иттифоқчилар билан тўқнашувлар бўлиб ўтши зарур эди. Натижада икки ажиб ҳодиса содир бўлди.
Самсунни босиб олиш
Бринчис: ингилизлар қўзғалончиларни денгизга яқинлашиш ва Савасни эгаллаб олишларни тўсиб қўйиш мақсадида Самсунни кучли қўшин билан қамал этишларини эълон қилишди. Мустафо Камол Рафъатга Самсунни ҳар қандай йўл билан мудофаъа қилишни ва инглизларнинг йўлини тўсиб уларнинг қўшинини Самсунга тушурмасликни буюрди. Рафъат буйруққа бўйсуниб ўзи билан мусулмонлардан юзтасини олиб портга қараб кетди. Портга ингилиз полковниги оз сонли аскарлар билан етиб борган эди. Лекин Рафъат ва у билан келган аскарлар шаҳарга кириб бордилар. Шаҳарда улар ингилиз аскарларини кўришди. Лекин ўртада ҳеч қандай тўқнашув содир бўлмади. Аксинча ингилиз полковниги ва унинг аскарлари портда турган кемаларга чиқиб сузиб кетишди. Шу сабабдан халққа ингилиз қўшини қўрқди ва ингилиз қўмондони қаршилик бефойда эканлигига аниқ ишонганлиги учун чекинди, Самсун ингилизлар босиб олишдан омон қолди ва Сивас шаҳри ҳам мусулмонлар қўлида қолди, деб эълон қилинди.
Мустафо Камол инқилобининг қуролли тус олиши
Иккинчи Ҳодиса юнонлар билан бўлди. Ингилизлар юнонларни турклар билан бўладиган тўқнашувларда қатнашиш учун тайёрлар эдики, бу тўқнашувлар мамлакат аҳолисида фидоийлик ва шижоъатнинг намоён бўлишига олиб бориши керак эди. Ингилизлар бу каби мақсадларни амалга ошириш йўлида, агар бошқаларнинг қони тўкилиши имкони бўлса, ингилиз қони тўкилишини қизғанар эди. Шунинг учун ҳам юнонлар бу жангларда “қурбонликка аталган қўй” бўлишди. Бу ҳодисанинг тафсилоти:
Юнонлар Измирда қолишнинг ўзи билан кифояланишмади. Измир ҳокими мавжуд “Измир шаҳригагина кифояланиш” ҳақидаги кўрсатмаларга бўйсунмади ва юнонлар Измирга қўшни ерларни босиб олишга киришдилар. Юнон қўмондони қўшинга бош бўлиб Айдин иқлимига қараб юриш бошлади. Қўшин ҳаракат бошлаши билан юнон аскарлари устига ўқ тинмай ёғилиб кела бошлади. Юнон тўдалари бу ҳолатдан қўрқиб даҳшат ва саросимага тушиб, ўзини йўқотиб қўйди ва тинч аҳоли устига ўқ ёғдира бошлади. Турклар ҳам ўққа ўқ билан жавоб қайтаришди. Бу тартибсиз уруш натижасида юнонлар мағлуб бўлди. Турклар уларни шаҳардан қувиб чиқариб, юнон маҳалласини ёқиб юборди. Юнон қўшини кучларини тўплаб ва ҳарбий тайёргарлигини кучайтиргандан кейин, шаҳарга қайта ҳужум қилиб, уни эгаллаб
84-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138