|
мийлодий йиллар. Ислом мужтаҳидлардан бири). – сиёсий ишлардан фойдаланиб Ислом Давлатига зарба бериш ва ваҳҳобийлик мазҳабини бошқа мазҳаблар билан тўқнаштириб, Усмонийлар Давлати ичида мазҳаблараро урушларни қўзғаш мақсадида фойдаландилар. Бу ишлардан Муҳаммад ибн Абди-л-Ваҳҳобнинг ўзи ҳам, унинг йўлига эргашганлар ҳам бехабар эди. Лекин суъудий амир (Абду-л-Азиз ибн Муҳаммад) ва суъудийлар хонадони буишларни ҳаммасидан хабардор эди. Чунки Англия ваҳҳобийлик мазҳабининг асосчиси Муҳаммад ибн Абдул Ваҳҳоб билан эмас, балки Абду-л-Азиз ибн Муҳаммад ибн Суъуд, кейинчалик эса Абду-л-Азизнинг ўғли Суъуд билан алоқада эди.
Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳоб Ислом мазҳабларидан Ҳанбалий мазҳабига мансуб бўлиб, баъзи масъалаларда ижтиҳод қилган мужтаҳид олимдир. У бошқа мазҳаблардаги мусулмонларнинг тутган йўли унинг бу масъалалардаги раъйига хилофлигини кўрди. Шунинг учун у ўз фикрларига мусулмонларни чақириб, шу фикрлар асосида иш юритиб, бошқа исломий фикрларга қарши қаттиқ ҳужум бошлади. Натижада олимлар, амирлар ва обрў-эътиборли кишилар тарафидан қаршиликка учради. Чунки унинг фикрлари бошқа мазҳабларга мансуб мусулмонларнинг Қуръон ва Суннатдан олган фикрларига тўғрикелмас эди. Масалан: Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳоб Росулуллоҳ с.а.в.нинг қабрларини зиёрат қилишни ҳаром ва гуноҳ деб эътибор қилади. Ҳатто Росулуллоҳнинг қабрларини зиёрат қилиш мақсадида сафарга чиққан одам, ушбу сафарида намозни қаср қилиб ўқиши мумкин эмас. Чунки бу сафар гуноҳ учун қилинган сафардир, - дейди. Бу фикрга Росулуллоҳ с.а.в.нинг: - “Фақат учта масжидга:Менинг масжидим, Масжиду-л-Ҳаромга ва Масжиду-л-Ақсога зиёрат қилиш учун бориш мумкин” – деб айтган сўзларини далил қилиб келтиради. Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳобнинг фикрига кўра Росулуллоҳ ушбу уч масжиддан ўзга масжидлар зиёрати учун сафар қилишдан қайтарганлар. Агар Росулуллоҳнинг қабрларини зиёрат қилиш учун сафар қилинса. Бу уччала масжиддан ўзга ерни зиёрат қилиш учун сафар қлинган бўлади ва бу сафар ҳаром ва гуноҳ ҳисобланади, дейди.
Бошқа мазҳабларнинг олимлари эса, Росулуллоҳ с.а.в.нинг қабрларини зиёрат қилишни суннат ҳисоблаб, ўз фикрларига Росулуллоҳнинг – “Мен сизларга қабрларни зиёрат қилишдан қайтарган эдим, энди қабрларни зиёрат қилаверинглар”, - деган сўзларини далил қилиб келтирадилар. Улар Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳоб ўз фикрига далил қилиб келтирган ҳадис ҳақида: - “Бу ҳадис фақат масжидларга хос бўлиб, унинг мавзуъи ушбу уч масжидга сафар қилишдан иборатдир. Шунинг учун муслим Аё Суфиё масжиди ёки Дамашқдаги Умавий масжидини зиёрат қилиш мақсадида сафар қилиш мумкин эмас. Чунки Росулуллоҳ ушбу уч масжиддан бошқа масжидларни зиёрати учун сафар қилишдан манъ қилганлар. Аммо бу ҳадис тижорат, зиёрат, саломатлик, саёҳат ва бошқа мақадларда қилинадиган сафарни манъ қилмайди. Чунки Росулуллоҳ фақат ушбу уч масжидни зиёрати учунгина сафар қилишга рухсат берганлар”, - дейишади. Шунингдек Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳобнинг ҳамма фикрларини бошқа мазҳабларга эргашган мусулмонлар ўзларининг Китоб ва Суннатдан тушуниб олган фикрларига зид деб ҳисоблайдилар. Муҳаммад ибн Абду-л-Ваҳҳоб билан бошқа мазҳабларга эргашган мусулмонлар ўртасида ҳусумат кучайди ва у мамлакатдан қувғин қилинди.
5-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138