|
бўладими ёки адолатли ва фойдали қонунни олишган бўладиларми? Улар, ҳеч шак-шубхасиз, шаръий ҳукмни олган бўлмайдилар. Чунки шаръий ҳукмни Росулуллоҳ с.а.в. олиб келганлиги учун, яъни Аллоҳнинг амру-наҳийлари бўлгани учун олингандагина шаръий ҳукм олинган бўлади. Аммо бир ҳукмни адолатли ва фойдали бўлгани учунгина олиниши, шаръий ҳукмни олиш ҳисобланмайди. Чунки оят “Сизни ҳакам қилмагунларича”, ёки “Росулуллоҳ сизларга олиб келган нарсаларни олинглар”, яъни Росулуллоҳ олиб келган, деган эътибор асосида олинглар, деб қатъий буйруқ қиляпти. Қайси бир ҳукм – шариъатга мувофиқ келса ёки келмаса ҳам – бу асосга биноъан олинмаса, бу ҳукм шаръий ҳукм ҳисобланмайди. Ҳатто шаръий ҳукмнинг айнан ўзи бўлса-ю, лекин Росулуллоҳ олиб келгани учун эмас,балки адолатли ва фойдали бўлгани учун олинса, бу ҳукм шаръий ҳукм ҳисобланмайди.
6. Росул а.с.нинг куфр аҳдларини тан олишлари, бу фақат Росул а.с.га – Росул (Аллоҳнинг элчиси) булганликлари учунгина – хос бўлган ишдир. Чунки Росул а.с.нинг бир ҳукмни тан олишлари (тасдиқлашлари) ҳам айтган сўзлари ва қилган амаллари каби шариъатдир. Қонун жорий қилишга Росул а.с.дан бошқа ҳеч кимнинг ҳаққи йўқ. Бинобарин у зотнинг қилган ишлари, айтган гаплари ва тасдиқлаган ишлари шариъат бўлиб, булар барчаси ваҳий орқали бўлгандир. Росул а.с.дан бошқа ҳеч кимга қонун ишлаб чиқиш ҳуқуқи берилмаган. Демак, Росул а.с. тасдиқлаган аҳдлар – гарчи жоҳилият давридаги аҳдлар бўлса ҳам – улар шаръий ҳукмга айланди. Чунки Росул а.с.нинг бу аҳдларни тан олишлиги – гарчи улар ибодатларга таъллуқли бўлса ҳам – уларнинг шаръий ҳукм эканлигига далилдир. Жоҳилият давридаги ахдлар ҳақидаги шаръий ҳукм уларни тан олганлиги (тасдиқлаганлиги) асосида олиняпти. Саҳобалар – Аллоҳ улардан рози бўлсин! – Росул а.с.нинг бирор ҳукм устида сукут сақлашларини унинг шаръий ҳукм эканлигига далил қилишар эдилар. Ибну Аббосдан ривоят қилинади: “Росул а.с.нинг дастурхонида калтакесак кйилди. Росул а.с. эса емадилар”. Ибну Аббос Росул а.с.нинг сукутларидан калтакесак ейишга рухсат берганликларига далил олдилар. Гарчи Росул а.с. ундан емаган бўлсалар ҳам. Шунга ўхшаш Росул а.с.нинг сукутлари шаръий ҳукм учун далил бўлган ҳодисалар жуда кўп.
7. Қайси нарсада ҳараж (гуноҳ) йўқ бўлса, у нарса мубоҳ бўлиб қолмайди. Бир ишни қилиш ва қилмасликда ҳараж йўқлиги уни шаръан мубоҳ қилиб бермайди. Ҳараж йўқлигидан у ишга ихтиёр берилганлиги ҳам лозим бўлмайди. Чунки бир ишни қилишдан қайтариш бу ишнинг зиддига буюришни англатмаганидек, бир ишни қилишга буюриш ҳам бу ишни зиддидан қайтаришни англатмайди. Ҳараж йўқлиги баъзида вожиб амалларда бўлиши мумкин:
Аллоҳ таоло айтади:
فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا
- “Ким ҳаж ёки умра қилса, у икки тоғ (Соф ва Марва) орасида саъй қилишининг гуноҳи йўқдир”. {2:158}
34-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138