|
Зеро, бу нарса тақдирни ҳал қилувчи масалада ҳаёт-мамот тадбирини қўллаш ҳукмини бекор қилиб қўяди.
Мана шундан кўриниб турибдики, агар муслим муртадликка олиб борадиган иш қилса, масалан насронийлар билан черковда уларнинг ибодатини қилса, ёки муртадликка олиб борадиган гап гапирса, масалан Қуръонда зикр қилинган Иброҳим а.с. қиссаларини тарих ривоят қилмаган, шунинг учун у ёлғон қисса деса, ёки муртадликка олиб борадиган нарсага эътиқод қилса, масалан Ислом ҳозирги замонга тўғри келмайди, деб, ёҳуд динни давлатдан ажратиш зарур, деб эътиқод қилса, ёки муртадликка олиб борадиган шак-шубҳага бора, масалан Қуръон Аллоҳнинг каломи эканлигига шубҳа қилса, бундай ҳолатларда у қатъан муртад бўлади. Бу вақтда ушбу масалага тақдирни ҳал қилувчи масала деб қараш ва унга нисбатан ҳаёт-мамот тадбирини қўллаш, яъни тавба қилдириш ёки ўлдириш вожиб бўлади.
Мана шундан Ислом умматининг ҳамда давлатнинг бирлигини тақдирни ҳал қилувчи масала деб, унга нисбатан қўлланадиган тадбирни ҳаёт-мамот тадбири қилиб белгилади.
Бу нарса икки масалада очиқ кўринади: биринчиси, халифанинг бир нечта бўлиши масаласи, иккинчиси боғийлар (халифага қарши урушувчилар) масаласи.
Абдуллоҳ ибн Амр ибнул-Осдан Росулуллоҳ с.а.в.дан қуйидаги сўзларни эшитгани ривоят қилинади: “Ким бир имом (халифа)га байъат бериб, унга қўлини ва қалбини тутса, қўлидан келганича унга итоъат қилсин. Агар у халифадан халифаликни талашиб бошқаси келса, унинг калласини олинглар”. Абу Саъийд Худрий Росулуллоҳ с.а.в.дан ривоят қилади: “Агар икки алифага байъат берилса, уларни кейингисини ўлдиринглар”. Демак, Росулуллоҳ с.а.в. халифаларнинг бир пайтнинг ўзида бир нечта бўлишини ман қилган вақтларида ва халифаликни бир нечта қилишга ҳаракат қилмоқчи бўлганларни ўлдриш ёки тавба қилдиришга буюрган вақтларда давлатнинг бирлигини тақдирини ҳал қилувчи масала деб белгилаган эдилар. Арфажа Росулуллоҳ с.а.в.дан қуйдаги сўзларни эшитганини ривоят қилади: “Сизлар бир кишининг қўл остида бирлашиб турган вақтингизда кимда-ким келиб сизларнинг бирлигингизни бузмоқчи бўлса, уни ўлдиринглар”. Росулуллоҳ с.а.в. жасоатни бўлиб ташлашни ман қилган ва бу ишга ҳаракат қилган одамни – агар ишини тўхтатмаса – ўлдиришга буюрган вақтларида умматнинг ва давлатнинг бирлигига тақдирни ҳал қилувчи масала деб қараган эдилар.
Боғийлар масаласи хусусида эса Аллоҳ таоло шундай дейди:
وَإِن طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا فَإِن بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِيءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ
- “(Эй мўминлар), агар мўминлардан бўлган икки тоифа (бир-бирлари билан) урушиб қолсалар, дарҳол уларнинг ўртасини ўнглаб қўйинглар! Энди агар улардан бирови иккинчисининг устига тажовуз қилса, бас то (тажовузкор тоифа) Аллоҳнинг амрига қайтгунича, сизлар тажовуз қилган (тоифа) билан урушинглар!” {49:9}
130-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138