|
ҳақини белгилашга асосланиб нарх белгиланмайди ва нарх белгиланишига асосланиб иш ҳақи белгиланмайди, деган маънони англатади. Чунки нарх билан иш ҳақининг бир-бирига асосланиб белгиланиши ишчи ишлаб чиқарадиган товарлар нархларининг шу ишчи оладиган иш ҳақига ҳукм ўтказишига олиб келади. Ваҳоланки товарлар нархлари ишчига эмас, ёлловчига ўз ҳукмини ўтказиши керак. Шунинг учун агар бу нархлар ишчига ҳукм ўтказадиган бўлиб қолса, бу нарса ёлловчининг ишчига ўз ҳукмини ўтказишига олиб келади. Ёлловчи ишчининг иш ҳақини нархлар тушиши ёки кўтарилиши, деган баҳона билан қачон хоҳласа пастлатадиган ва кўтарадиган бўлиб қолади. Бу эса жоиз эмас. Чунки ишчининг иш ҳақи унинг меҳнати келтирадиган манфаат бадалига тўланадиган нарса бўлиб, модомики бу иш ҳақи ишчи билан ёлловчи ўртасида ўзаро келишиб белгиланган экан, демак у шу ишчининг меҳнати келтирадиган манфаат қийматига тенг бўлади. Демак, ишчининг иш ҳақи у ишлаб чиқарадиган товар нархларига боғлиқ бўлмайди. Ишчи ишлаб чиқарадиган товар нархлари тушиб кетганда ҳам ёлловчини белгиланган ҳақни беришга мажбурлаш унинг зиён кўришига, бу эса ишчиларнинг ишдан бўшатилишига олиб келади, дейиш ноўриндир. Чунки бу нарса товар нархи барча бозорларда тушиб кетгандагина содир бўлади. Шу сабабли иш ҳақи миқдорини белгилаш ёлловчининг эмас, балки мутахассисларнинг ишчи меҳнати келтирадиган манфаатни баҳолашларига боғлиқ бўлади. Чунки улар битта ҳолатга эмас, балки умумий шаклда ишчи келтирадиган манфаат мажмуи (йиғиндиси)га эътибор берадилар. Шунинг учун иш ҳақини белгилаш товар нархига эмас, балки мутахассислар фикрига боғлиқдир.
Бунинг устига, ижара (ёллаш)нинг савдога ва савдонинг ижарага асосланиши зарур моллар нархларининг ишчининг иш ҳақига ҳукм ўтказишига олиб келади. Ваҳоланки зарур моллар нархлари унинг иш ҳақи эмас, балки эҳтиёжига кифоя қиладиган нарсаларга ҳукм ўтказиши керак. Шунинг учун агар зарур моллар нархлари ишчининг иш ҳақига ҳукм ўтказадиган бўлиб қолса, бу нарса ишчининг эҳтиёжига кифоя қиладиган нарсалар билан таъминлашни ёлловчининг зиммасига юклаб қўяди. Ваҳоланки ҳар бир инсонни эҳтиёжига кифоя қиладиган нарсалар билан таъминлаш шу инсон ишларини бошқаришнинг бир қисми бўлиб, уни таъминлаш ёлловчининг эмас, давлатнинг вазифасидир. Ишчини эҳтиёжга кифоя қиладиган нарсалар билан таъминлашни унинг маҳсулот ишлаб чиқаришига боғлиқ
96-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134