|
بسم الله الرحمن الرحيم
ИҚТИСОД
Иқтисод сўзи эски юнончадан олинган бўлиб, уй ишларини режалаштириш маъносини англатади. Бошқача қилиб айтганда, қўлидан иш келадиган оила аъзолари бирор нарсани ишлаб чиқаришда қатнашадилар ҳамда қўлга киритилган нарсалардан ҳамма тенг фойдаланади. Кейинчалик одамлар уйнинг маъносини кенгроқ маънода қўллай бошладилар ва уй деганда битта давлат ҳукмронлик қиладиган жамоа тушуниладиган бўлиб қолди.
Шунга кўра, иқтисоддан мурод унинг «мўл-кўл қилиш ёки мол, бойлик» деган луғавий маъноси эмас, балки муайян атаманинг истилоҳий маъноси бўлиб, гоҳида иқтисод илми ўрганадиган «бойликни кўпайтириш ва уни пайдо қилишни таъминлаш» орқали, гоҳида иқтисодий тузум ўрганадиган «бойликни тақсимлаш кайфияти» орқали молиявий ишларни режалаштиришдир.
Иқтисод илми ҳам, иқтисодий низом-тузум ҳам иқтисодни ўрганса-да, лекин булар бир-биридан фарқ қиладиган ва бирининг маъноси иккинчисиникидан ўзгача бўлган нарсалардир. Чунки иқтисодий тузум бойликнинг кўплиги ёки камлиги билан фарқланмайди ва мутлақо ундан таъсирланмайди. Иқтисодий тузумнинг шакли ҳеч бир жиҳатдан бойликнинг кўплиги ёки камлигига дахли йўқ. Шунга кўра, иқтисодни бўлинмас бир бутун мавзу деб билиш жуда хатодир. Чунки бу гоҳида ҳал қилинмоғи лозим бўлган иқтисодий муаммоларни тушунишда хатога, гоҳида бойликни кўпайтирувчи омилларни нотўғри тушунишга олиб боради. Чунки жамоанинг ишларини режалаштириш бойликни кўпайтириш, яъни уни пайдо қилиш жиҳатидан масаланинг бир жиҳати бўлса, жамланган бойликни тақсимлаш жиҳатидан эса бутунлай бошқа жиҳатидир. Демак, бойлик моддасини режалаштириш баҳси уни тақсимлашни режалаштириш баҳсидан ажратилиши керак, чунки биринчиси воситаларга, иккинчиси фикрга тааллуқлидир. Шунинг учун иқтисодий тузумни ҳаётдаги нуқтаи назарга таъсир қиладиган ва ундан таъсирланадиган фикр, деган эътиборда ўрганиш, иқтисод илмини эса ҳаётдаги нуқтаи назарга алоқаси йўқ бир илм деган эътиборда ўрганиш керак. Буларнинг энг муҳими иқтисодий тузумни ўрганишдир. Чунки иқтисодий муаммо инсоннинг эҳтиёжлари, уларни қондириш
46-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134