|
Улар эмизганлари учун нафақа ва кийим белгиланади. Бундай қилиш эмизувчи масаласида мумкин экан, демак, бошқасида ҳам рухсат бор, чунки ҳаммаси ёллаш бўлиб, у ҳам ёллаш (ижара) масалаларининг биридир.
Хуллас, иш ҳақини тортишмасдан, тўлиқ бериш учун у номаълумлик қолдирмайдиган даражада аниқ бўлиши керак. Чунки аслида ҳамма келишувларда одамлар орасидаги тортишувларнинг олди олинади. Шунинг учун ишга киришмасдан олдин пул (ҳақ)ига келишиб олиш лозим, ишчи билан ҳақига келишмасдан туриб уни ишлатиш макруҳ. Бирон ишга ёллангач, келишув бўйича ишчи пул олишга ҳақли бўлади, лекин пулни фақат ишдан кейингина бериш вожиб. Расулуллоҳ с.а.в.нинг ҳадис қудсийдаги ушбу сўзларига кўра иш ҳақини иш битиши билан дарров бериш вожиб:
«ثَلَاثَةٌ أَنَا خَصْمُهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ، رَجُلٌ أَعْطَى بِي ثُمَّ غَدَرَ، وَرَجُلٌ بَاعَ حُرًّا فَأَكَلَ ثَمَنَهُ، وَرَجُلٌ اسْتَأْجَرَ أَجِيرًا فَاسْتَوْفَى مِنْهُ وَلَمْ يُعْطِهِ أَجْرَهُ»
«Уч киши бор, қиёмат куни мен уларнинг душманиман: Менинг номим билан эҳсон бериб кейин хиёнат қилган киши, озод одамни сотиб пулини еган киши, ишчи ёллаб ишини битиргандан кейин ҳақини бермаган киши». Бу ҳадисни Бухорий Абу Ҳурайрадан ривоят қилди. Аммо агар иш ҳақини кейинроқ бериш шарти қўйилса, уни ўша муддатгача олиб бориш мумкин. Агар иш ҳақини кунма-кун ёки ойма-ой ё ундан озроқ ё кўпроқ муддатда тўлаш шарт қилинса, келишувларига қараб ҳақ тўланади. Ёлловчи амалда тўла манфаат олиши шарт эмас, балки унга манфаат олиш имкони берилишининг ўзи иш ҳақини тўлашга мажбур қилиб қўяди. Масалан, уйида хизмат қилиши учун хос хизматкор ёлласа ва хизматкор ёлловчининг уйига келиб, унинг хизматига ўзини топширса, шу хизматкордан фойдаланиш имкони бўлган муддат ўтиши биланоқ унга иш ҳақини тўлаш лозим бўлади. Чунки шартномада гарчи бу хизматкор хизматидан фойдаланишга келишилиб, ёлловчи унинг хизматидан тўла фойдалана олмаган бўлса ҳам, лекин унга бу хизматдан фойдаланиш имкони берилишининг ва ишни ташкил этолмай фойдалана олмаганининг ўзи иш ҳақи тўлашга мажбур бўлиши учун етарли асос бўлади. Чунки ожизлик хизматкор тарафидан эмас, балки ёлловчи тарафидан юз берган. Аммо
81-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134