Меҳнат

Қўзиқорин каби табиий мавжуд бўлган ёки нон ва машина каби инсоннинг меҳнат-ҳаракати билан вужудга келадиган молнинг ҳар қандай турига чуқур назар солинса, бу нарсаларни қўлга киритиш учун меҳнат қилиш кераклиги кўзга ташланади.

Амал (меҳнат) сўзи далолати кенг ва амал турлари, шакллари ҳар хил, натижалари турлича бўлганлиги учун Шореъ амал калимасини умумлигича қолдирмади ҳамда амални умумий шаклда эмас, балки чекланган муайян шаклда кўрсатди ҳамда бу амалларни ва унинг турларини кўрсатишда молга эга бўлиш сабабларидан бирига ярайдиган нарсани баён қилиб ўтди. Шаръий ҳукмларни ўрганиб чиқишдан шу нарса ойдинлашадики, молга эга бўлиш учун қуйидаги амал турлари сабаб бўлади:

1. Ўлик (қўриқ) ерни тирилтириш.
2. Ер ости қазилмалари ёки ҳаводаги нарсаларни чиқариб олиш.
3. Ов.
4. Даллоллик.
5. Музораба.
6. Мусоқот.
7. Бошқалар учун ҳақ эвазига ишлаш.

ўлик ерни тирилтириш
Ўлик ер - эгаси бўлмаган, ҳеч ким фойдаланмайдиган ердир. Тирилтириш деб, унга экин экиш ёки дарахт ўтқазиш ёки бино қуриш, бошқача ибора билан айтганда, тирилтиришни англатадиган ҳар қандай тарзда унга ишлов бериб, ундан фойдаланишдир. Шахснинг ерни тирилтириши ўша ерни унинг мулки қилиб қўяди. Расулуллоҳ с.а.в. айтганларки:

«مَنْ أَحْيَا أَرْضًا مِيتَةً فَهِىَ لَهُ»
«Кимки ўлик ерни тирилтирса, ўша ер уникидир». Бухорий Умардан ривоят қилган:

«مَنْ أَحَاطَ حَائِطًا عَلَى أَرْضٍ فَهِىَ لَهُ»
«Кимки бирон ерни девор билан ўраб олса, у уникидир»

ва яна айтдиларки:

67-бет

Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134