|
ЭГА БЎЛИШНИНГ ТЎРТИНЧИ САБАБИ
Давлат ўз молидан фуқароларга бермоғи
Фуқаролар ўз эҳтиёжларини қондиришлари ёки мулкларидан фойдаланишлари учун давлат уларга байтулмолдан мол бермоғи ҳам эга бўлиб сабабларидандир. Эҳтиёжларини қондириш учун дегани ерларига экин экиш учун ёки қарзларини тўлашлари учун мол берилиши деганидир. Умар ибн Хаттоб Ироқдаги деҳқонларга қайтариб олмасликка мол бериб, бу билан уларнинг ерларига экин экишларига ёрдам берган ва эҳтиёжларини қондирган эди.
Жамоатнинг бир киши мулкидан фойдаланишга эҳтиёж сезиши эса, давлат ўзининг фойдаланилмай бекор ётган мол-мулкларидан уммат аъзоларига мулк қилиб берганда юз беради. Бунда давлат эгаси йўқ ерларнинг бир қисмини бўлиб беради. Расулуллоҳ с.а.в. Мадинага келганларида қилганлари каби. ўшанда Зубайрга, Абу Бакр ва Умарга ер ажратиб берган эдилар. Зубайрга оти югурганча жойни Нақиҳнинг ўлик ерларидан бўлиб берганлар, унга дарахтлар ва хурмолари бор ердан ҳам ажратиб берганлар, пайғамбаримиздан кейин хулафои рошидинлар ҳам мусулмонларга ер бўлиб беришган. Давлат бир шахсга бўлиб берган бу ер унинг мулкига айланади. Чунки жамоат фойдаланиш, шахсни жамиятга фойда келтирадиган меҳнат билан таъминлаш, унинг зеҳний ва жисмоний қувватини жамоат манфаатларига хизмат қилдириш учун шу мулкчиликка муҳтождир. Иқто (бўлиб бериш) сўзининг бу ерда ишлатилиши фиқҳий ва луғавий маънода ишлатиш бўлиб, Исломда мавжуд бўлмаган феодал тузумга алоқаси йўқ.
Давлат шахсларга берадиган нарсалар жумласига жангчиларга тақсимланадиган ўлжалар ва эгалик қилишга имом (халифа) рухсат берган хос ўлжалар ҳам киради.
109-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134