|
Социализмда мулкчиликни қисман тугатиш - сон билан чеклаб қўйиш бўлиб, кайфиятга дахли йўқдир. У баъзи молларга эгалик қилишни ман қилишдан иборатдир. Ҳолбуки бу моллар табиати ва келиб чиқиш табиатига кўра якка шахсларнинг уларга эгалик қилиши мумкин нарса эди. Лекин социализм буни ман қилади. Чунки социализм мулкчиликни ё миқдор (сон) билан чеклаб қўяди, бунга масалан ерга эгалик қилишни муайян майдонларга чеклаб қўйиш кабилар киради, ёки муайян молларга эгалик қилишни чеклаб, шахсларнинг уларга эгалик қилишини ман қилади, бунга мисол қилиб ишлаб чиқариш воситаларини чеклаб қўйишни келтириш мумкин. Ваҳоланки бу моллар табиатига кўра, шахсларнинг уларга якка эгалик қилиши жоиздир. Социализм мана шу турдаги мол-мулкка эгалик қилишни ман қилади. Чунки у якка шахснинг эгалик қилиш табиатига тўғри келадиган молларга эгалик қилишни ман қилади. Бундай молларга эгалик қилишни ман қилиш эса фаолликни чеклаб қўяди. Бу моллар мерос ҳуқуқини ман қилиш ёки конлар, темир йўллар, корхоналар ва шунга ўхшаш нарсаларга эгалик қилишни ман қилиш каби аниқ-тайин моллар бўладими ёки давлат ихтиёрига ташланиб, қачон давлат омма манфаати ман қилишни тақозо этади, деб билса ман қилиб қўядиган моллар бўладими, бунинг фарқи йўқдир. Чунки ман қилинган бу молларнинг табиатига кўра шахснинг уларга якка эгалик қилиши мумкин бўлар экан, демак юқоридагиларнинг барчаси шахслар фаоллигини чеклаб қўяди.
Энди маҳсулот ишлаб чиқариш ва кўпчилик воситасида уни тақсимлашни тартибга солишга келсак, буни одамлар ўртасида безовталик, тўполон келтириб чиқариш, уларнинг ўртасида ўзаро адоват ва бир-бирини кўролмасликни қўзғаш орқали амалга ошириб бўлмайди. Чунки бу нарсалар тартибга солишни эмас, балки бебошликни келтириб чиқаришни англатади. Буни (яъни тартибга солишни) табиийки, ишчиларнинг мулкдорлар зулмини ҳис қилишларини кутиб уларнинг ўзига ташлаб қўйиш билан ҳам амалга ошириб бўлмайди. Чунки гоҳида мулкдорлар ишчиларнинг барча эҳтиёжларини қондирадиган даражада жуда устамон пихини ёрган бўлиши мумкин. Бунга АҚШдаги корхоналар ишчиларининг ҳолатини мисол қилса бўлади. Демак бу ишчилар ўз меҳнатлари самараларини мулкдорлар ямламай ютиб, «ҳазм» қилиб юбораётганини билмай, ўз устиларига
41-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134