|
кўпайтириш шарт. Чунки бу бойликлар умматники бўлиб, давлат уларни ўстириш ва идора қилиш учун бошқаради. Агар давлат бойликларни муҳайё қилса, ишларни бошқаришдаги қийинчиликларни енгиб ўтса, ҳар бир шахс бойлик орттириш, ризқ учун интилса, шундагина асосий ва камолий эҳтиёжларни қондиришга етадиган бойлик қўлга киритилади. Бироқ, ҳар бир шахсни бойлик орттиришга ундаш, бойликни давлат зиммасига юклаш, умумий мулкни ўстириш орқали эришиладиган иқтисодий ривожланишдан мақсад бойликнинг ўзи ёки у билан фахрланиш, гуноҳ ишларга сарфлаш, мақтаниш эмас, балки бойликдан эҳтиёжларни қондирувчи восита сифатида фойдаланишдир. Шунинг учун Пайғамбар с.а.в. деганлар:
«مَنْ طَلَبَ الدُّنْيَا حَلاَلاً اِسْتِعْفَافًا عَنْ الْمَسْأَلَةِ، وَسَعْيًا عَلَى أَهْلِهِ، وَتَعَطُّفًا عَلَى جَارِهِ، جَاءَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَجْهُهُ كَالْقَمَرِ لَيْلَةَ الْبَدْرِ، وَمَنْ طَلَبَ الدُّنْيَا حَلاَلاً، مُفَاخِرًا، مُكَاثِرًا، مُرَائِيًا، لَقِىَ اللهَ وَهُوَ عَلَيْهِ غَضْبَانُ»
«Кимки дунёни ҳалол, таҳмасиз, оилам деб, қўшнисига марҳамат қилиб изласа, қиёмат куни унинг юзи тўлин ойдек нурли бўлади. Кимки дунёни ҳалол, (лекин) фахрланиш, кўпайтириш, риё учун изласа, Оллоҳга рўбарў келганида Оллоҳ ундан ғазабланаётган бўлади». Бу ҳадис ибн Аби Шайба мусаннафи (асари)да Абу Ҳурайрадан ривоят қилинган. Яна Пайғамбар с.а.в. дедилар:
«... وَهَلْ لَكَ يَا اِبْنَ آدَمَ مِنْ مَالِكٍ إِلاَّ مَا أَكَلْتَ فَأَفْنَيْتَ، أَوْ لَبِسْتَ فَأَبْلَيْتَ، أَوْ تَصَدَّقْتَ فَأَمْضَيْتَ»
«Эй Одам фарзанди, ўз молингдан еб тугатганинг ёки кийиб эскитганинг ёхуд садақа қилиб охират учун қолдирганинггина сеникидир!». Бу ҳадисни Муслим Мутаррифдан у эса отасидан отаси эса Расулуллоҳ с.а.в.дан ривоят қилди. Оллоҳ шундай дейди:
«وَلاَ تُسْرِفُوا إِنَّهُ لاَ يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ»
– „Исроф қилманглар! Албатта, У (Оллоҳ) исроф қилувчиларни севмас“. [6:141]
Мақтаниш учун эмас, балки эҳтиёжларни қондириш учун восита сифатида бойлик орттириш Ислом талаб қилган ягона мақсад эмас. Балки Ислом иқтисоднинг ҳаммасини Оллоҳнинг буйруқ ва қайтарувларига мувофиқ юргизишни фарз қилди. Мусулмонга касб қилаётган нарсаларда охиратни исташни (яъни уларни охират учун сарфлашни) ва бу дунёдаги насибасини эсидан чиқармасликни буюрди. Оллоҳ Таоло шундай дейди:
56-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134