|
Исломга зид эканлигидан хабардор бўлиш ва уларнинг фасод-бузуқ фикрлар эканлигини баён қилиш Исломий даъватни олиб чиқувчи киши учун муҳим ишдир. Чунки - гарчи тор доирада бўлса ҳам - ана шу фикрларнинг ҳаммасини ёки баъзисини ёқлаб гапирадиган кимсалар ҳанузгача топилади.
Социалистик қараш (фикр)ларнинг кўпчилиги XIX асрда пайдо бўлди. Социалистлар «эркин йўналиш» фикрларига қарши, яъни капитализм иқтисодий тузумига қарши қаттиқ курашишди. Жамиятнинг капитализм иқтисодий тузумидан кўрган зулмлари натижасида ва бу тузумдаги кўплаб хатолар туфайли социализм кучлироқ бўлиб кўринди. Социалистик йўналиш (оқим)ларни ўрганиб, кўздан кечириб чиқиш билан уларнинг учта ишда муштараклиги аён бўлади. Бу уч иш уларни бошқа иқтисодий йўналишдан ажратиб туради. Бу уч иш қуйидагилардир:
1. Амалий тенгликнинг бирон турини рўёбга чиқариш.
2. Хусусий мулкчиликни бутунлай ёки қисман тугатиш.
3. Маҳсулот ишлаб чиқариш ва тақсимлашни коллективлаш-тириш воситасида тартибга солиш.
Лекин социалистик йўналишлар бу уч ишда ҳамфикр бўлишига қарамай, бир неча ўринларда бир-биридан очиқ фарқ қилади. Бу ўринларнинг энг муҳимлари қуйидагилардир:
Биринчидан: Социалистик йўналишлар ўзлари рўёбга чиқармоқчи бўлишган амалий тенглик шакли хусусидаги фикрларда бир-биридан фарқ қилади. Масалан, бир гуруҳ арифметик тенглик бўлиши зарурлиги ҳақида сўз юритиб, бу билан фойдаланиладиган ҳар бир нарсада тенглик бўлишни мақсад қилади ва ҳар бир шахсга бошқасига берилган нарсани бериш керак, деган фикрни билдиради. Бошқа бир гуруҳ эса коммунистик тенглик ҳақида сўз юритиб, бу билан ишни тақсимлашда ҳар бир шахснинг қудрат-имкониятини, маҳсулотни тақсимлашда эса ҳар бир шахснинг эҳтиёжларини ҳисобга олишни мақсад қилади. Уларнинг фикрича ушбу: «ҳар кимдан қуввати, яъни қудрати (имкони)га яраша, ҳар кимга эҳтиёжига яраша», деган қоида татбиқ қилинсагина тенглик амалга ошади. Бу қоидадаги «ҳар кимдан қудрат-имконига яраша» деган сўздан шахс бажарадиган меҳнат кўзда тутилади, «ҳар кимга эҳтиёжига яраша», деган сўздан эса тақсимланадиган маҳсулот кўзда тутилади. Яна бир гуруҳ эса ишлаб чиқариш воситалари (қурол)да тенглик бўлиши лозимлиги ҳақида сўз юритади. Яъни нарсалар воқеъ ҳаётда ҳар бир шахснинг эҳтиёжларини қондириш учун етарли эмас, деган фикрдан келиб чиқиб, тақсимлашнинг: «ҳар кимдан қудрат-имконига яраша, ҳар кимга меҳнатига яраша», деган қоидаси бўлиши лозим, ишлаб чиқариш воситалари ҳар бир шахсга бошқа шахсга берилгандек берилсагина тенглик амалга ошади, деган фикрни билдиради.
31-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134