|
бойлигидан улуш олишга ҳаққи йўқ, деган қарорга келган бўлади. Шунингдек капиталистик иқтисод тузуми бунга (яъни товар ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатишга) қодир бўлган ҳар бир одам тўқ яшашга ва ўз мол-мулки билан бошқалар устидан хўжайинлик ва ҳукмронлик қилишга ҳақлидир, чунки у ақлан ёки жисмонан кучли яратилган, шунинг учун қандай йўллар билан бўлмасин бойликка эга бўлишга бошқалардан кўра қодирроқдир, шунингдек моддийликка мойиллиги кучли бўлган ҳар бир одам бошқалардан кўра бойликка кўпроқ эга бўлади, руҳий мойиллиги ва маънавий сифатларга боғланиши кучлироқ бўлган киши эса - моддий нарсаларни қўлга киритишда руҳий ёки маънавий чеклов (меёр)лар буюрадиган нарсаларга амал қилганлиги учун - бойликка бошқалардан кўра камроқ эга бўлади, деб ҳисоблайди. Худди шу нарса руҳий ва ахлоқий жиҳатни ҳаётдан узоқлаштириб юборади ва ҳаётни моддий эҳтиёжларни қондириш воситаларини қўлга киритиш учун олиб бориладиган моддий кураш асосидаги қуруқ моддий ҳаётга айлантириб юборади. Капитализм тузумини қабул қилган ва уни татбиқ қилаётган мамлакатлардаги ҳақиқий аҳвол мана шундан иборатдир. Капитализм иқтисод тузумини қабул қилган мамлакатларда капиталистик монополияларнинг хўжайинлиги кўзга ташланиб қолди, маҳсулот ишлаб чиқарувчилар истеъмолчиларни эза бошлади, нефт, автомобилp, оғир саноат ширкатлари ва бошқа ширкатлар каби йирик ширкатларнинг эгаларидан иборат бир ҳовуч кимсалар истеъмолчилар оммаси устидан хўжайинлик қилиб, уларга ўз ҳукмини ўтказадиган ва товарларнинг муайян нархларини уларга зўрлик билан тиқиштирадиган бўлиб қолишди. Бу эса иқтисод тузумидаги нуқсон-камчиликларни яшириш учун уни «ямаб» тузатишга бўлган уринишларнинг вужудга келишига сабаб бўлди. Шу мақсадда улар давлатга миллий иқтисодни ва истеъмолчиларни ҳимоя қилиш, баъзи товарлар истеъмолини камайтириш ва монополиялар ҳукмронлигини чеклаб қўйиш учун айрим ҳолатларда нархни белгилашга аралашиш ҳуқуқини беришди ва ишлаб чиқаришни тартибга солишда давлат бошқарадиган умумий лойиҳаларни ишлаб чиқишди. Бу ва бунга ўхшаган «ямаб» тузатишлар иқтисод тузумининг асоси бўлмиш иқтисод эркинлигига зид бўлса-да, бироқ бундай уринишлар муайян ҳолат ва шароитларда юз бериб туради. Бундай уринишлар иқтисод эркинлигига зид бўлишидан ташқари кўпчилик иқтисодчилар бу уринишларни маъқулламайди. Масалан, индивидуализм тарафдорлари буни маъқулламай инкор
29-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134