|
фарқи йўқ. Аммо қоровул, соқчи, фаррош ва шу каби рибога бевосита ҳам, билвосита ҳам алоқадор бўлмаган ишларга келсак, бундай ишларга ёлланиш жоиздир. Чунки бундай ишлар ҳалол фойдага ёлланиш бўлиб, рибони ёзиб турадиган котиб ва гувоҳларига тўғри келадиган ҳукм буларга тўғри келмайди. Рибо билан иш юритадиган ҳукумат хизматчилари ва банк ходимлари, масалан деҳқонларга процент (фоиз)ли қарзлар етказиб бериш билан шуғулланадиган ходимлар, рибо ишлари билан шуғулланадиган молия ходимлари ва фоизли қарзлар берадиган етимхоналар ходимлари каби ишларнинг ҳаммаси ҳаром вазифа-ишлар бўлиб, бу ишларда ишлаган одам гуноҳ кабира (жуда катта гуноҳ) қилган ҳисобланади. Чунки бу ишларга рибонинг котиби ёки гувоҳларидир, деган ҳукм тўғри келади. Шундай қилиб, Оллоҳ Таолоҳаром қилган барча ишларга мусулмон одамнинг ёлланиши ҳаромдир.
Энди суғурта ширкатлари, ҳиссадорлик жамиятлари, кооператив ширкатлари ва шуларга ўхшаш фойдаси ҳаром бўлган ёки шерик бўлиш шариатда ботил, деб ҳисобланган ишларга келсак, мусулмон одамга бундай ботил ёки фосид (бузуқ) шартномаларни тузиш ёки шу шартномалардан келиб чиқадиган ишларни қилиш жоиз бўлмайди. Мусулмон одамнинг шаръий ҳукмга хилоф бўлган шартномани тузиши ёки шундай ишларни қилиши асло жоиз бўлмайди. Демак, бундай ишларга ёлланиши ҳаромдир. Бунга суғурта шартномаларини - гарчи ўзи қабул қилмаса ҳам - хатга туширувчи ёки суғурта шартларини келишиб олувчи ёки суғуртани қабул қилувчи ходимлар киради. Бунга яна кооператив ширкатларда сотилган нарсаларга қараб фойдани тақсимловчи ходимлар, ширкатлар акцияларини сотувчи ёки векселp (қимматбаҳо қоғозлар) ҳисоб-китоби билан шуғулланувчи ходимлар, кооператив ширкатларг тарғиб-ташвиқ қилувчи ходимлар ва шуларга ўхшаш ишларни қилувчи ходимлар ҳам киради.
Аммо тузилган ширкатлардаги барча ходимларнинг қиладиган иши шариатда жоиз бўлган ишлардан бўлса, бундай ишда ишлашлари жоиздир. Энди агар ишлаш шариатда ўзи учун жоиз бўлмайдиган иш бўлса, бундай ишда ишлаши жоиз бўлмайди. Чунки бундай ишга ёлланиш жоиз эмас. Демак, қилиш ҳаром бўлган ишларга ёллаш ёки ёлланиш ҳаромдир.
84-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134