|
«اِحْتَجَمَ رَسُولُ اللهِ فَحَجَمَهُ أَبُو طَيْبَةَ وَأَعْطَاهُ صَاعَيْنِ مِنْ طَعَامٍ وَكَلَّمَ مَوَالِيهِ فَخَفَّفُوا عَنْهُ»
«Расулуллоҳ с.а.в. қон олдирдилар. Абу Тайба қон олди. Пайғамбаримиз унга икки соҳ таом бердилар ва унинг эгалари билан гаплашдилар. Шундан сўнг улар Абу Тайбанинг ишини енгиллаштиришди». Ўша замонда қон олдириш даволаниш услубларидан бири эди. Демак, қон олганлиги учун ҳақ олиш табиб ёллашнинг жоизлигига ҳужжатдир. Аммо Термизий Рофиъ ибн Хадиждан ривоят қилган
«كَسْبُ الْحَجَّامِ خَبِيثٌ»
«қон олувчининг касби ёқимсиз касбдир», деган ҳадисдаги Пайғамбар с.а.в.нинг сўзларига келсак, бу ҳадис қон олувчини ёллаш ман қилинганига эмас, балки қон олишни касб қилиб олишнинг мубоҳ бўлиши билан биргаликда, макруҳ эканлигига ҳам далолат қилади. Бунга Пайғамбар с.а.в.:
«سَمَّى الثَّوْمَ وَالْبَصَلَ خَبِيثَيْنِ مَعَ إِبَاحَتِهِمَا»
«Саримсоқ ва пиёз ҳалол бўлиши билан бирга уларни ёқимсиз, деб атадилар», деган ҳадис далилдир. Буни Муслим Маъдон ибн Абу Талҳадан ривоят қилган. Бу ҳукмларнинг ҳаммаси манфаати хос бўлган (яъни фойдаси айрим одамгагина тегадиган) ёлланувчи (ишчи) ҳақида эди.
Аммо фойдаси умумий бўлган (омма халққа тегадиган) ёлланма ишчиларга келсак, уларнинг хизматлари давлат одамларга тўлиқ таъминлаб бериши лозим бўлган манфаатлардан бири ҳисобланади. Чунки қайси манфаатнинг фойдаси айрим шахсларнинг ўзигагина тегмасдан, балки жамоатчиликка ҳам тегадиган бўлса ва жамоатчилик унга эҳтиёж сезса, бу манфаат омма манфаатларидан ҳисобланиб, давлат ҳамма одамларга уни тўла таъминлаб бериш учун байтулмолдан сарфлаши лозим бўлади. Бунга масалан, амирнинг одамлар ўртасида қозилик қиладиган кишиларни ойлик белгилаб ёллаши, идоралар ва муассасалар ходимларини ёллаш, муаззинлар ва имомларни ёллаш кабилар киради. Давлат ҳамма одамларга хизмат қилувчи кишиларни ёллаб бериши вожиб бўлган соҳаларга таълим ва медицина (табобат) ҳам киради. Энди таълим соҳасига келсак, саҳобалар муаллимларга байтулмолдан маълум миқдорда иш ҳақи ажратиб
89-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134