|
Иккинчидан: Социалистик оқимлар хусусий мулкчиликнинг қанча миқдорини тугатиш кераклиги хусусида турли фикрлар билдириб, бир-биридан фарқ қилади. Масалан, бир гуруҳ хусусий мулкчиликни мутлақо тугатиш керак, дейди. Бу гуруҳ коммунистлардир. Бошқа бир гуруҳ эса хусусий мулкчиликни ишлаб чиқариш бойликларига нисбатан тугатиш кераклигини айтади ва бу нарса капитал, деб номланиб, ер, завод, фабрикалар, темир йўллар, конлар ва шунга ўхшаш нарсаларни ўз ичига олади, яъни бирон нарса ишлаб чиқарадиган барча товарларга эгалик қилиш (уларни мулк қилиб олиш) ман қилинади. Демак, ҳеч ким ижарага бериш учун уйга, завод-фабрикага, ерга ва шунга ўхшаш нарсаларга эгалик қилолмайди. Лекин бу гуруҳдагилар шахсларнинг истеъмол бойликларига нисбатан эгалик ҳуқуқларини сақлаб қоладилар. Шунинг учун шахсларнинг истеъмол қилинадиган барча нарсага эга бўлишларини тўғри, деб билишади. Масалан, одамлар фақат яшаш учунгина уйга эга бўлишлари, ер ҳосилига ва завод, фабрикалар ишлаб чиқарган маҳсулотларга эга бўлишлари мумкин. Бу «капитал социализм»дир. Яна бир гуруҳ эса хусусий мулкчиликни фақат қишлоқ хўжалик ерларига нисбатан тугатиш кераклигини айтади. Улар «феодал социализм» тарафдорларидир. Бошқа бир гуруҳ эса омма манфаатлари умумий мулкни хусусий мулкка айлантиришни талаб қиладиган ҳар бир ҳолат ўрганиб чиқилиши кераклигини айтиб, қонун чиқарувчиларнинг фойда ва ижарага максимал (энг юқори), иш ҳақларига эса минимал (энг паст) солиқ белгилашлари ва ишчиларга капитал ва шунга ўхшаш нарсалардан улуш берилиши орқали хусусий мулк эгаларини кўп ўринларда чеклаб (жиловлаб) қуйишни таклиф қилади. Буни «давлат социализми» деб аталади.
Учинчидан: Социалистик оқимлар ўз мақсадларини рўёбга чиқарувчи воситалар хусусида ҳам бир-биридан фарқ қилади. Масалан, анархосиндикализм оқими (сиёсий курашни инкор этиб, ишчилар синфининг энг юксак шакли профсоюзлар деб ҳисобловчи оқим) ишчиларни озод қилишда «бевосита ҳаракат» деб аталувчи тактикага таянади, яъни ўқтин-ўқтин иш ташлашларни кўпайтириш, станок (дастгоҳ)ларни бузиб ташлаш, ишчилар ўртасида оммавий иш ташлаш фикрини кенг ёйиш, ишчилар ўз талабларининг бажарилишига эришиб, натижада иқтисод издан чиқадиган ва мавжуд иқтисодий тузум емириладиган кун келиши учун ўша фикрни амалга оширишга тайёрланиш каби ишчиларнинг ўзлари томонидан бўладиган ҳаракатларга таянади.
32-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134