|
қилган ривожланишга ярамай қолади. Чунки ишлаб чиқаришнинг тарқоқ омиллари ўртасида марказлашувнинг ҳосил бўлиши маълум чегарадан нарига ўтмайди. Бундан ташқари марказлашув ишлаб чиқаришнинг энг муҳим тармоғи бўлмиш қишлоқ хўжалигида мутлақо мавжуд эмас. Шундай экан, энди қандай қилиб жамиятда ривожланиш қонуни ҳосил бўлиши мумкин? Лекин Карл Маркс «ишлаб чиқаришнинг марказлашуви бойликнинг марказлашувини келтириб чиқаради, бундан эса капиталга эга бўлган мулкдорлар сонининг камайиши ва ҳеч нарсага эга бўлмаган ишчилар сонининг камайиши келиб чиқади», деб хаёл қилади. Бундай ўйлаш хатодир. Чунки ишлаб чиқаришнинг марказлашиши натижасида капитал эгаларининг сони кўпайиши ва ишчиларнинг ўзлари капитал эгаларига айланишлари ҳам мумкин. Масалан, йирик лойиҳаларнинг одатдаги шакли бўлмиш акционерлик жамиятларида акционерларнинг кўпчилиги ишчилардан иборат бўлади. Шундай экан, энди қандай қилиб ишлаб чиқаришнинг марказлашуви ҳосил бўлиши мумкин? Бунинг устига корхоналарда муҳандислар, химик (кимёгар)лар ва директорлар каби ката маош оладиган ишчилар ҳам бор бўлиб, улар бемалол бу маошдан катта қисмини жамғариб, мулкдор (капиталист)ларга айлана оладилар. Улар бирон мустақил корхонага эга бўлмай туриб ҳам мулкдорларга айлана оладилар. Бу пайтда эса Карл Маркснинг ривожланиш борасида сўз юритиб ишчилар ҳақида айтган сўзлари уларга тўғри келмай қолади.
Булар капитализм иқтисодий тузуми таянадиган асосларга ва социализм, шу жумладан коммунизм иқтисодий тузуми таянадиган асосларга бироз кўз югуртириб чиқиш ҳамда бу асослардаги сохталик ва фасодни қисқа тарзда кўрсатиб ўтишдир, холос. Бу тузумларнинг фасодлиги масаланинг бир томони бўлиб, бошқа томондан эса бу тузумлар Исломнинг муолажалар-ечимлар борасида тутган тариқати (йўли)га хилоф ва Исломга зиддир. Уларнинг муаммоларга ечим беришдаги Ислом тариқатига хилоф эканлигига келсак, бу шундан иборатки, Исломнинг иқтисодий муаммога ечим беришда тутган тариқати-йўли инсоннинг бошқа ҳар қандай муаммоларига ечим беришда тутган тариқатининг ўзгинаси бўлиб, бу тариқат иқтисодий муаммо воқелигини ўрганиб чиқиш, сўнгра шаръий нусусларни ўрганиб чиқиб, бу нусусларнинг шу муаммога мос келишига ишонч ҳосил қилгандан кейин шу нусуслардан бу муаммога ечим излаб топишдан иборатдир. Бу эса капитализм
44-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134