|
сўзининг луғавий маъносидир. Луғатда «иҳтажара» деб тош билан ўраб қўйишга айтилади. Шунга кўра, ҳадиснинг маъноси - ерга эгалик қилган кишининг уч йилдан кейин ҳаққи қолмайди, деганидир. Бу ерда чеккасига тош қўйиш ёки девор билан ўраш, ё мулки эканлигига далолат қилувчи бирор бир иш қилишининг фарқи йўқ.
Булар ҳадисга нисбатан айтилган гаплардир. Энди ҳазрати Умар қилган ва саҳобалар ундан сукут сақлаган нарсага нисбатан олиб кўрайлик. Ҳазрати Умар Пайғамбар с.а.в. музайналикка бўлиб берган ва бошқалар томонидан ўзлаштирилган ерни обод қилувчига олиб берди ва музайналикнинг ерни олишини таъқиқлади ва деди: Кимки, ерни обод қилмай уч йил ташлаб қўйса-ю, бошқаси келиб уни обод қилса, у уникидир. Умарнинг: кимки ерни ташлаб қўйса,деган сўзлари барча учун умумийдир. У яна Билол ибн Ҳорис Музанийга шундай деди: «Пайғамбар с.а.в. уни ўраб қўйишинг учун эмас, балки ишлатишинг учун ажратиб бердилар. Обод қилишга кучинг етадиганини олиб қол-да, қолганини қайтариб бер». Буни Абу Убайд «Амвол»да ривоят қилди ва айтдики, ҳазрати Умар обод қилишга ожиз бўлган ерларни қайтариб олди. Бу ишни - ажратиб берилган ерга хослаб қўйиш жоиз эмас, шунинг учун у барча учун умумий бўлиб қолади. Бу ҳодисанинг ер бўлиб берилган киши билан рўй бериши - ҳодисани фақат унга чеклаш эмас.
Шунга кўра, ҳар бир ер эгаси агар ерни уч йил ташлаб қўйса, ерга қай сабабга кўра эгалик қилишига қарамай ер олинади ва бошқага берилади, чунки бунда ерга эгалик қилиш эмас, балки ерни ташлаб қўйиш эътиборга олинади. Бу нарса одамларнинг молини ноҳақ олиш саналмайди. Чунки Шариат ерга эгалик қилишнинг маъносини кўчма мулк ва кўчмас мулкка эгаликдан ўзгача деб ҳисоблади ва ерга деҳқончилик қилиш учун эга бўлинади деб белгилади. Агар Шариат кўрсатган муддатгача ташлаб қўйилса, ер эгасидан эга бўлиш маъноси йўқолади. Шариат обод қилиш, ажратиб бериш, мерос, сотиб олиш ва бошқа сабаблар орқали деҳқончилик қилиш учун ерга эгалик қилиш ҳуқуқини берди. Эътиборсизлиги туфайли ер эгасини ердан маҳрум этди. Буларнинг барчаси ерга экин экиш ва ундан фойдаланиш давомли бўлиши учун амалга оширилди.
Ерни ижарага беришнинг ман қилиниши
Ер эгаси ерини ижарага беришга мутлақо ҳаққи йўқ. Ернинг фақат манфаатига эгалик қиладими ёки ҳам манфаати ва ҳам аслига эгалик қиладими, бошқачароқ қилиб айтганда, ер ушрий
128-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134