|
«جَاءَ بِلاَلُ بْنُ الْحَارِثِ الْمُزَنِىُّ إِلَى رَسُولِ اللهِ فَاسْتَقْطَعَهُ أَرْضًا، فَأَقْطَعَهَا لَهُ طَوِيلَةً عَرِيضَةً، فَلَمَّا وُلِّىَ عُمَرُ قَالَ لَهُ: يَا بِلاَلُ: إِنَّكَ اسْتَقْطَعْتَ رَسُولَ اللهِ أَرْضًا طَوِيلَةً عَرِيضَةً فَقَطَّعَهَا لَكَ، وَإِنَّ رَسُولَ اللهِ لَمْ يَكُنْ يَمْنَعُ شَيْئًا يُسْأَلُهُ، وَأَنْتَ لاَ تُطِيقُ مَا فِى يَدَيْكِ. فَقَالَ: أَجَلْ. فَقَالَ: فَانْظُرْ مَا قَوَّيْتَ عَلَيْهَا مِنْهَا فَأَمْسِكْهُ، وَمَا لَمْ تُطِقْ، وَمَا لَمْ تَقْوَ عَلَيْهِ، فَادْفَعْهُ إِلَيْنَا نَقْسِمُهُ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ. فَقَالَ: لاَ أَفْعَلُ، وَاللهِ شَيْئًا أَقْطَعَنِيهِ رَسُول اللهِ. فَقَالَ عُمَرُ وَاللهِ لَتَفْعَلَنَّ. فَأْخُذْ مِنْهُ مَا عَجَزَ عَنْ عِمَارَتِهِ، فَقَسَمَهُ بَيْنَ الْمُسْلِمِينَ»
«Билол ибн ҳорис Музаний Расулуллоҳ с.а.в. ҳузурларига келиб, ўзига ер бўлиб беришларини сўради, Пайғамбарс.а.в. унга кенг, узун ерни бўлиб бердилар. ҳазрати Умар халифа бўлгач, унга деди: Эй Билол, сен Пайғамбарс.а.в.дан кенг, узун ер сўрагандинг, уни сенга бердилар, чунки Пайғамбар с.а.в. сўралган нарсани қайтармас эдилар. У ерга бир ўзингнинг кучинг етмайди-ку. Билол: ҳа, тўғри, деди. ҳазрати Умар: Чамалаб туриб кучинг етадиган ерни олиб қол. Кучинг етмайдиганини бизга қайтар, биз уни мусулмонларга тақсимлаб берайлик. Билол деди: Оллоҳга қасамки, ҳеч нарса қилмайман, уни менга Расулуллоҳ бўлиб берганлар-а. ҳазрати Умар деди: Оллоҳга қасамки, албатта қиласан». Ундан обод қила олмаган ерларни олиб, мусулмонларга тақсимлаб берди. Бу ривоятни Яҳё ибн Одам «Хирож» китобида келтирган. Бу нарса шуни кўрсатадики, ер эгасининг унга экин экишга кучи етмаса, уч йил ташлаб қўйса, давлат уни олади ва бошқага беради, худди ҳазрати Умар Билол Музанийга нисбатан иш тутганларидек.
Демак, ўраб олиш, халифанинг бўлиб бериши, ўзлаштириш, мерос ва сотиб олиш орқали ерга эга бўлинади. Ерни уч йил ташлаб қўйган одамдан уни тортиб олиш ҳақидаги нусусларда ерни ўраб олувчи киши ва халифа томонидан бўлиб берилган киши зикр этилган. Бу иккисидан бошқа ер эгалари - меросхўр, ўзлаштирувчи, сотиб олувчи кишилар - зикр қилинмаган. Хўш, уч йил ташлаб қўйилган ерни халифа томонидан тортиб
126-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134