|
ЕРЛАРГА ОИД ҲУКМЛАР
Ернинг асли ва манфаати бор. Унинг асли ўзидир, манфаати эса экин экиш ва бошқа нарсаларда уни ишлатишдир. Ислом ерга эгалик қилишга худди унинг манфаатига эгалик қилишни мубоҳ қилгани каби ижозат берди ва ҳар бирига тегишли ҳукмларни баён этди. Агар ер уруш қилиб, куч ишлатиб фатҳ этилган диёрда бўлса, ернинг асли давлат мулки ҳисобланади ва Арабистон ярим оролидан ташқаридаги бундай ерлар хирожий ерлар ҳисобланади.
Агар бу ерлар сулҳ билан фатҳ этилган ва сулҳда ер мусулмонлар ихтиёрига ўтиб, бериладиган хирож эвазига аҳолисига қолдирилган бўлса, хирож бу ер учун абадий бўлиб қолади ҳамда то қиёматга қадар хирожий ер ҳисобланади, гарчи аҳолиси Исломни қабул қилганлиги ёки бошқа сабаблар билан ер мусулмонларга ўтса ҳам.
Агар сулҳда аҳолисига солинадиган хирож эвазига ер уларга қолдирилса, демак, бу хирож жизя ҳисобланиб, аҳолининг Исломга кириши ёки ер мусулмонларга сотилиши билан хирож соқит бўлади. Агар ерни кофирларга сотсалар хирож боқий қолади, соқит бўлмайди, чунки кофир хирож ва жизя аҳлидандир. Агар юртнинг аҳолиси Индонезия каби Исломга кирган бўлса ёки Арабистон ярим оролидаги ерлар бўлса, туб аҳолининг мулки бўлади ва улар ушрий ер ҳисобланади. Бунга сабаб, ер мол ўрнида бўлиб, урушда қўлга киритиладиган ўлжалардан биридир. У ҳалол бўлиб, байтулмолнинг мулки ҳисобланади. Ҳафс ибн Риёс Абу Зиъбдан, у эса Зуҳрийдан ривоят қилади:
«قَبِلَ رَسُولُ اللهِ الْجِزْيَةَ مِنْ مَجُوسِ الْبَحْرَيْنِ. قَالَ الزَّهْرِىُّ: فَمَنْ أَسْلَمَ مِنْهُمْ قَبِلَ إِسْلاَمَهُ، وَأَحْرَزَ لَهُ إِسْلاَمَهُ نَفْسَهُ وَمَالَهُ إِلاَّ الْأَرْضَ، فَإِنَّهَا فَىْءٌ لِلْمُسْلِمِينَ، مِنْ أَجْلِ أَنَّهُ لَمْ يُسْلِمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَهُوَ فِى مَنْعَةٍ»
«Расулуллоҳ с.а.в. Бахрайн мажусийларидан жизя қабул қилдилар. Зуҳрий яна деди: Улардан кимки мусулмон бўлса, унинг исломи қабул қилинади ва Ислом сабабли жони ва молини сақлаб қолади, лекин ери бундан мустасно. Чунки у дастлаб, ўзини ҳимоя қила оладиган пайтида иймон келтирмагани учун мусулмонларнинг ўлжаси ҳисобланади». Ер билан бошқа ўлжалар ўртасидаги фарқ шуки, бойликлар тақсимланади, тасарруф қилинади ва
117-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134