|
учун ишнинг таъриф-тавсифини аниқлаб олишнинг ўзи кифоя қилади ва ишнинг ўзи шартномада кўрсатилиши ҳам, кўрсатилмаслиги ҳам, ёлланувчи келишув вақтида ҳозир бўлиши ёки бўлмаслиги ҳам мумкин. Масалан, фалон муҳандисни ёллаб, ишга тайин қилишимиз жоиз бўлгани каби худди шундай сифатга эга бўлган бошқа бир муҳандисни ўзини кўрмай туриб ёллашимиз ҳам жоиз бўлади. Шунингдек фалон кўйлакни тиктириш учун киши ёллашимиз жоиз бўлгани каби, шундай сифатга эга бошқа бир кўйлакни кўрмай туриб тиктириш учун киши ёллашимиз ҳам жоиз бўлади.
Агар киши бирон ишга қабул қилинса, лекин у бу ишни бошқа ўзи оладиган ҳақдан арзонроққа бериб, қолган иш ҳақи унга фойдага қолса жоиздир. У ўша бошқа одамга ёрдам берадими ёки йўқми бунинг фарқи йўқ. Чунки у бошқа одамни ўзи оладиган иш ҳақига тенг ҳақ билан ёки озроқ ё кўпроқ ҳақ билан шу ишга ёллаб ишлатиши жоиз бўлади. Шунга кўра демак дурадгорлар, тикувчилар ва уларга ўхшаш ҳунар эгаларининг ўзлари билан бирга ишчи ёллашлари, шунингдек пудратчи (шартнома тузувчи)ларнинг келишилган ишларни бажаришга ишчилар ёллашлари жоиздир. Бу ишчиларга ўзлари оладиган иш ҳақига тенг миқдорда ҳақ берадиларми ёки озроқ ё кўпроқ ҳақ берадиларми, бунинг фарқи йўқ. Чунки бу ҳам ёллаш ҳисобланади Бунда муайян ишларга ёллаш бўладими ёки муайян муддатга бўладими, бунинг фарқи йўқ. Бу ҳам шариатда жоиз бўлган хусусий ишчи ёллаш турига киради.
Аммо ишчиларнинг иш ҳақидан олиб қолиш шарти билан ишчилар ёллаши ёки улар оладиган иш ҳақининг бир қисми ҳисобига улар устидан назоратчи қўйиши жоиз эмас. Чунки бу ҳолатда белгиланган ҳақнинг бир қисмини олиб қолган бўлади. Абу Довуд Абу Саид Худрийдан Расулуллоҳ с.а.в.нинг шундай деганларини ривоят қилади:
«إِيَّاكُمْ وَالْقِسَامَةَ. قَالَ: فَقُلْنَا: وَمَا الْقِسَامَةُ؟ قَالَ: الشَّىْءُ يَكُونُ بَيْنَ النَّاسِ فَيَنْتَقِصُ مِنْهُ»
«қисоматдан сақланинглар. (Абу Саид) айтди: Биз: қисомат нима? - дедик. Расулуллоҳ с.а.в. айтдилар: Одамлар орасидаги нарсани озайтириш». Ато Расулуллоҳ с.а.в.дан қилган бир ривоятда «Расулуллоҳ с.а.в. айтдилар:
«اَلرَّجُلُ يَكُونُ عَلَى الْفِئَامِ مِنَ النَّاسِ فَيَأْخُذُ مِنْ حَظٍّ هَذَا وَحَظٍّ هَذَا»
78-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134