|
– „Ҳужумга учраётган зотларга мазлум бўлганлари сабабли жанг қилиш изни берилди. Албатта Аллоҳ уларни ғолиб қилишга қодирдир“, [22:39] каби оятлари «Тавба» сурасидаги оятларнинг умумийлигини хослашга, мутлақлигини қайдлашга далил бўлмайди. Чунки бу оятлар «Тавба» сурасидаги оятлардан аввал нозил қилинган. Аввал бўлган нарса кейин бўладиган нарсани хослай олмайди, қайдлай олмайди. Чунки хослаш дегани умумийликнинг бир қисмини бекор қилиш демакдир. Чунки хослашлик маълум бир қисмни бекор қилиш билан ҳукмни умумийлигидан чиқариб, бошқа бир ҳукмга айлантиришдир. Модомики, хослаш бекор қилиш экан ва бекор қилишда бекор қилувчи кейин, бекор қилинувчи эса аввал келиши шарт экан, демак мазкур оятлар «Тавба» сурасидаги оятларни бекор (мансух) қила олмайди. Чунки улар «Тавба» сурасидаги оятлардан аввал нозил қилингандир. Қайдлар масаласида ҳам шундай: қайдловчи кейин, қайдланувчи эса аввал келиши шарт. У ерда „Агар улар сулҳга майл қилсалар, сиз ҳам унга мойил бўлинг“, каби оятлар «Тавба» сурасидаги оятлардан аввал нозил бўлган ва шунинг учун ҳам улар қайдлашга далил бўла олмайди. Демак, оятлардаги умумийлик умумийлигича, мутлақлик мутлақлигича қолиб, жиҳод умуман ва мутлақ кофирларга қарши урушиш бўлиб, ҳужум урушни ҳам, мудофаа урушни ҳам, олдини олувчи урушни ҳам, маҳдуд урушни ҳам, ғайри маҳдуд урушни ҳам, хуллас ҳамма турдаги урушларни ўз ичига олади.
«Тавба» сурасидаги оятлар ундан аввал нозил бўлган оятларни бекор қилади, деган даъво ҳам нотўғридир. Чунки икки далил орасида номувофиқлик мавжуд бўлишининг ўзи улардан кейингиси аввалгисини бекор (мансух) қилади дейиш учун етарлик эмас. Бекор қилиш учун алоҳида ҳужжат-далил бўлиши шарт. Чунончи, „Агар улар сулҳга майл қилсалар, сиз ҳам унга мойил бўлинг…“ оятини „… Аллоҳга ишонмайдиганларга қарши урушинглар“, ояти билан бекор қилиб бўлмайди. Бу икки оятнинг орасида бекор қилиш деган нарса йўқ. Чунки улар бир ҳолатдаги эмас, ҳар хил ҳолатдаги оятлардир. Биринчи оят сулҳ ҳолати бўлса, кейинги оят уруш ҳолати. Сулҳ ҳам уруш ҳам боқий, доимий ҳолатлардир. Улардан бири ҳақидаги ҳукмлар яна бири ҳақидаги бекор (мансух) қила олмайди. Замаҳшарий ўзининг «Кашшоф» номли тафсир китобида Аллоҳ Таолонинг „Агар сулҳга майл қилсалар, сиз ҳам унга мойил бўлинг“, - оятини шундай тафсир қилади. «Тўғрироғи, бу ердаги буйруқ халифанинг раъйига ҳавола қилинган. У Ислом ва Ислом аҳлига уруш ёки сулҳнинг қай бирини фойдали деб билса ўшани танлайди. Албатта урушиш ёки албатта сулҳ қилиш шарт эмас. Суддий ва ибн Зайд шундай дейдилар: «Оят, сизни сулҳга чақирсалар, жавоб беринг деган маънони билдиради, холос. Унда ҳеч қандай бекор (мансух) қилиш маъноси йўқ». Ибн Арабий шундай дейди: «Мана шу билан унга (сулҳга) жавоб бериш ихтилофли бўлди». Аллоҳ Таоло айтади:
فَلاَ تَهِنُوا وَتَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَأَنْتُمُ الاَعْلَوْنَ وَاللَّهُ مَعَكُمْ
59-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122