|
жамланди. Саҳобалар оятларни бундай жамлашдан аввал уларнинг ёзуви Росулуллоҳ с.а.в.нинг ҳузурида ёзилган ёзув эканлигини таъкидлаб олдилар. Улар бу ишда ҳар бир ёзув парчага иккита саҳоба гувоҳлик беришларини талаб қилишди ва бу икки саҳоба ҳар бир ёзув парча ҳақиқатдан ҳам Росулуллоҳ с.а.в.нинг ҳузурида ёзилган ёзув эканлигига гувоҳлик бердилар. Улар ҳар бир оят мутавотир жаражасида кўплаб саҳобалар тарафидан ёдланиб қолинганини билсалар-да, бу билан кифояланмадилар. Шунинг учун тавба сурасининг охирини Росулуллоҳ с.а.в.нинг ҳузурида ёзилган эканига фақат Хузайма р.а.дан бошқа ҳеч ким гувоҳлик беролмаган пайтда, саҳобалар жамлашда тўхталиб қолдилар. Кейин ўрталарида Росулуллоҳ с.а.в. Хузайманинг гувоҳлигини икки кишининг гувоҳлигига тенглаганликлари ҳақидаги ҳужжат-далил қоим бўлди. Ана шунда саҳобалар бу оятни ўзлари ҳам қатъий равишда ёддан билишларига қарамасдан, Хузайма гувоҳлик берган оят ёзувини Қуръон оятларига қўшиб жамладилар. Саҳоба р.а.ларнинг шундай қилишлари боиси кўпроқ ишонч ҳосил қилишни мақсад қилганликларидир. Чунки саҳоба р.а.лар ўз хотиралари билан ёзилган Қуръонни эмас, балки Росулуллоҳ с.а.в.нинг ҳузурида ёзилган саҳифаларни жамлашни истадилар.
Шунинг учун Абу Бакр жамлаган саҳифа юқорисида ёзилган оятларнинг номлари ҳам, сураларнинг жойлашиш тартиби ҳам худди Росулуллоҳ с.а.в. иқрор бўлган ном ва тартиб асосида жамланди.
Зайд ибн Собит р.а. бундай деди: «Ямома аҳли билан бўлаётган урушда Абу Бакр Сиддиқ менга чопар жўнатди. Келсам, олдида Умар ибн Хаттоб ҳам бор экан. Абу Бакр р.а. менга бундай деди: Умар келиб, менга – Ямома урушида Қуръони Карим қорилари қирилиб кетмоқда, агар бу қирғин ватандош қориларга ҳам етиб келса, Қуръоннинг кўпи зое кетиб қолади деб қўрқаман, шунинг учун ўйлашимча, Қуръонни жамлашга буйруқ беришингиз лозим, деди. Мен Умарга – Росулуллоҳ с.а.в. қилмаган ишни биз қиламизми? дедим. Умар – Аллоҳ ҳаққи, бу яхши иш, деди ва менга бу гапни такрорлайверган эди, Аллоҳ бу ишга қалбимда мойиллик пайдо қилди ва мен ҳам Умарнинг фикрига қўшилдим». Зайд ибн Собит р.а. яна бундай деди: «Абу Бакр менга – сиз ёш оқил йигитсиз, биз сизга шубҳаланмаймиз, Росулуллоҳ с.а.в.га тушган ваҳини ёзиб борганингиз боис, Қуръонни бирма-бир биласиз, бас, шундай экан, Қуръонни жамланг, деди. Аллоҳ ҳаққи, ҳатто улар менга бирор тоғни ўрнидан кўчиришга буюрганларида ҳам, бу Қуръонни жамлашга бўлган буйруқдан оғирроқ бўлмас эди. Мен Умарга – Росулуллоҳ с.а.в. қилмаган ишни сизлар
60-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308