|
5. Шореънинг хитоби амалларга тааллуқли бўлса, ё бевосита тааллуқли бўлиб, таклиф хитоби, дейилади, ёки билвосита тааллуқли бўлиб, амалнинг муайян вазиятига тааллуқли бўлади яъни вазъ хитоби, дейилади. Буни «Шаръий ҳукм» мавзусида айтиб ўтдик.
Маҳкумун алайҳ (банда):
Маҳкумун алайҳ, деб Шореънинг хитоби унинг амалига тааллуқли бўлган банданинг ўзига айтилади.
Айни мавзу билан боғлиқ шаръий аҳкомларни ўқиб ўрганилса, шунга алоқадор бўлган асосий ҳолатлар қуйидагилардан иборат эканлиги аён бўлади:
1) Шореънинг ақида ва аҳкомлар сифатида Исломга қилган хитоби мусулмон бўладими, кофир бўладими, барча инсонларга қаратилган хитобдир ва улар шунга кўра ҳисоб бериладилар. Аллоҳ Таоло айтади:
وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِّلنَّاسِ
– „(Эй Муҳаммад), Биз сизни шак-шубҳасиз, барча инсонларга набий қилиб юбордик“. [34:28]
قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعاً
– „Айтинг (эй Муҳаммад): Эй инсонлар, албатта, мен сизларнинг барчангизга Аллоҳ юборган элчиман“. [7:158]
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اعْبُدُواْ رَبَّكُمُ
– „Эй инсонлар Роббингизга ибодат қилинг“. [2:21]
وَلِلّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ
– „…ва инсонлар зиммасида байтуллоҳни ҳаж-зиёрат қилиш бор“. [3:97]
Булар хитоб жиҳатидан. Энди ҳисоб беришлари жиҳатидан олганда, мусулмоннинг ҳисоб бериши аниқ-равшан, аммо кофир эса унинг ҳисоб бериши Аллоҳ Таолонинг ушбу оятларида баён қилинади:
وَوَيْلٌ لِّلْمُشْرِكِينَ * الَّذِينَ لَا يُؤْتُونَ الزَّكَاةَ
– „Закотни адо этмайдиган мушрикларга ҳалокат бўлгай“.
[41:6-7]
وَوَيْلٌ لِّلْكَافِرِينَ مِنْ عَذَابٍ شَدِيدٍ
– „Кофирларучунқаттиқазоб - ҳалокатбўлгай“. [14:2]
Бу ҳақда яна кўплаб оятлар мавжуд.
2) Мусулмон бўлмаган кимсадан намоз, рўза, закот, ҳаж каби Ислом тўғри бўлишини шарт қилиб қўйган бирорта амални адо қилиши қабул қилинмайди. Аммо Ислом тўғри бўлишини шарт қилинмаган нарсаларда уни қабул қилинади. Сафарда васиятга
53-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308