kutubhona

وَاتَّقُواْ يَوْماً تُرْجَعُونَ فِيهِ إِلَى اللّهِ ثُمَّ تُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَّا كَسَبَتْ وَهُمْ لاَ يُظْلَمُونَ
– „Ва (барчангиз) Аллоҳга қайтариладиган кундан қўрқингиз! Сўнгра ҳар бир жонга қилган амали учун тўла жазо берилади“. [2:281]
ояти ҳам балоғат ва фасоҳат чўққисида туриб, ўткир фикрлар ва кучли ифодалар билан нозил бўлди. Унда на бирорта дағал, саёз услубдаги ибора бўлсин, на бирорта бачкана фикр бўлсин. Аксинча, Қуръондаги ибора ва фикрларнинг барчаси кучли битта бўлак, битта жумла сифатида батафсил услубда нозил бўлди. Бу эса ўз навбатида, Қуръони Каримдаги калом ибора ва маъноларнинг ўзаро ихтилофли бўлган инсоний каломдан жуда юқори туришига далолат қилади. Бу билан, юқорида исботлаганимиздек, Қуръони Карим Муҳаммаднинг ҳам, арабларнинг ҳам каломи эмас, балки оламлар Роббиси Аллоҳнинг каломи эканлиги исботланади. Аллоҳ Таоло айтади:

لَا يَأْتِيهِ الْبَاطِلُ مِن بَيْنِ يَدَيْهِ وَلَا مِنْ خَلْفِهِ تَنزِيلٌ مِّنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ
– „Унга (Қуръони Каримга) олдидан ҳам, ортидан ҳам ботил-ноҳақлик келмас, (у) ҳикмат ва ҳамду-сано эгаси томонидан нозил қилинган“. [41:42]

Қуръони Каримнинг нозил бўлиши ва ёзилиши:
Қуръони Карим Набий Муҳаммад с.а.в.га йигирма уч йил ичида бўлак-бўлак ҳолда нозил бўлди. Оятларнинг нозил бўлиш оралиғи ҳар хил бўлиб, баъзан кетма-кет, баъзан анча узоқ вақтни ташкил қиларди. Бу Аллоҳ Таолонинг ушбу икки оятида ўз ифодасини топади:

وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً وَاحِدَةً كَذَلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤَادَكَ وَرَتَّلْنَاهُ تَرْتِيلاً
– „Кофир бўлган кимсалар: «Нега бу Қуръон унга битта тўплам қилиб нозил қилинмади?», дедилар. Биз Қуръон билан сизни дилингизни собит қилиш учун мана шундай (бўлиб-бўлиб нозил) қилдик ва уни дона-дона қилиб ўқидик“. [25:32]

وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِيلاً
– „Ва Қуръон одамларга аста-секин ўқиб беришингиз учун бўлиб қўйдик ва бўлак-бўлак қилиб нозил қилдик“. [17:106]

Дарҳақиқат, Қуръони Карим Росулуллоҳ с.а.в.га нозил бўлар экан, Росулуллоҳ уни қалбларда жойлаб олишга ҳамда тери, варақ, кағод52 каби парчаларга, шунингдек ўзларининг елкаларига, катта суякларга, хурмо новдаларига, силлиқ тошларга ёзиб қўйишга буюрар эдилар. Росул а.с. суралардаги оятлар ва суралар тартибини

(52 ) қоғоз - «Мўъробул қомус»: 335 саҳифа, 1 жуз.