|
Бу сўзлар ҳақиқий араблар қўйган маънога хос эмас. Балки улар геометрия, химия каби ҳар қандай илм мутахассислари томонидан аталишга одатланилган номлардир. Бу сўзлар худди урфий ҳақиқат каби фарқсиз арабий луғат ҳисобланади.
Агар сўзнинг маъносининг бошқа маънога кўчиши шариат сабабли бўлса, бу шаръий ҳақиқат (шаръий истилоҳ), дейилади. Махсус ҳаракатларни ифодаловчи «الصَّلاَةُ намоз» сўзи каби. Бу сўзнинг асли луғавий маъноси «الدُّعَاءُ дуо» маъносида бўлган. Маълум нарсалардан тийилишни ифодаловчи «الصِّيَامُ рўза» сўзи ҳам аслида «الإِمْسَاكُ тийилиш» маъносида эди. Ушбу шаръий ҳақиқатни асли луғавий маъносидан чиқарилиб, айни маънони берилиши учун шаръий нусусга муҳтож бўлинади. Шаръий ҳақиқат «الصَّلاَةُ ва الصِّيَامُ » каби исмлар билан бирга феълларни ҳам масдар сифатида ўз ичига олади. Бунда масдар шаръий маънода бўлса, феъл ҳам шаръий маънода бўлади. Мисол учун «صَلاَةٌ намоз» сўзидан олинган «صَلَّى намоз ўқиди» сўзи каби.
Шаръий ҳақиқат масдар, исми фоил, исми мафъул, «أَفْعَلُ » вазнидаги исми тафзилларни ўз ичига олади. Мисол учун, «زَيْدٌ مُؤْمِنٌ أَوْ أَفْسَقُ مِنْ عَمْرٍو أَوْ فَاسِقٌ أَوْ مَحْجُوجٌ عَنْهُ Зайд мўмин ёки Амрдан ҳам фосиқроқ ёки фосиқ ёки жанжалкаш» деган сўзимиздаги каби.
Ўзининг луғавий маъносидан шаръий маъносига кўчирилган сўзларга мисол: «النَّفْسُ» сўзининг луғавий маъноси «руҳ», «нафс», «жон ато қилувчи нарса». Шаръий маъноси Жаброил ва ҳаёт сири:
يَوْمَ يَقُومُ الرُّوحُ وَالْمَلَائِكَةُ صَفّاً
– „Ўша кунда Жаброил ва фаришталар саф бўлиб турадир“.
[78:38]
قُلِ الرُّوحُ مِنْ أَمْرِ رَبِّي
– „(Эй Муҳаммад) «Руҳ Роббимнинг ишидир», денг“.[17:85]
«الْجَحِيمُ Жаҳаннам» сўзининг луғавий маъноси: «ловуллаб ёнувчи олов».
Шаръий маъноси: «охиратда олов билан азобланадиган яъни азоблаш ҳовлиси».
«الْجَنَّةُ жаннат» сўзининг луғавий маъноси: «хурмо ва узумлар боғи».
Шаръий маъноси: «охиратдаги нематлар берилувчи ҳовли».
120-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308