1. Бир киши бир қизга бокира деб уйланса, кейин қиз билан қўшилгач, қизни жувон эканлигини даъво қилса, бунга ҳужжат-далил келтирмагунича унинг даъвосига ишонилмайди. Чунки аввалда қизда бокираликнинг мавжуд бўлганлиги ва бу бокиралик ўсиб улғаяётган пайтида собит бўлганлиги аслдир. Шунинг учун (жувон эканлигига ҳужжат-далил йўқ экан) қизнинг бокиралигини истисҳоб қилиниб, ҳозирги замонда унга бокира, деган ҳукм берилади.

 

2. Бир киши иккинчи кишига қарз берганлигини даъво қилса, то бунга ҳужжат-далил келтирмагунича бу даъвоси қабул қилинмайди ва ҳолатни истисҳоб қилиниб, (даъвогарнинг эмас) даъво қилинаётган одамнинг гапи олинади. Чунки молиявий ҳуқуқлар бўйича жиноятдан поклик аслдир. То бунинг зиддига далолат қилувчи бирор далил топилмас экан, аслликка амал қилинади.

 

3. Бир киши ўргатилган деган ўй билан ит сотиб олса, кейин итни сотган кишига ит ўргатилмаган чиқиб қолганлигини даъво қилса, ҳолатни истисҳоб қилиш қоидасига кўра, унинг даъвоси қабул қилинади. Чунки ҳайвон ўргатилмаган бўлиши аслдир. Шунинг учун то бунинг зидди исботланмас экан, шу асллик сақланиб қолади.

 

4. Шаръан тўғри никоҳ битими қилинганлигига биноан, эр-хотинликнинг собитлиги сақланиб қолиш ҳукми ва шаръан тўғри савдо битими қилинганлигига биноан, савдода мулкка эга бўлишнинг сақланиб қолиш ҳукми. Чунки ушбу эр-хотинлик ва мулкка эга бўлиш ҳукмларининг иккаласи ҳам кечиктиришни қабул қилмайдиган ҳукмлар бўлгани боис, то бунинг зиддини кўрсатувчи далил топилмас экан, ўзгаришсиз сақланиб қолиш далилини талаб қилади.

 

5. Таяммум қилган киши намоз ўқиятиб сувни кўриб қолса, ҳолатни истисҳоб қилиш қоидасига кўра, намози ботил бўлмайди. Чунки сувни кўриб қолишидан илгари намози тўғри намоз эди. Шунинг учун то сувни кўриб қолиш намозни бузади, деган бирор далил топилмас экан, истисҳобга амал қилинади.

 

4. «Зарар қоидаси».