|
وَمَا يَعْلَمُ تَأْوِيلَهُ إِلاَّ اللّهُ وَالرَّاسِخُونَ فِي الْعِلْمِ
– „Унинг (муташобиҳнинг) таҳвилини фақат Аллоҳ билади ва илмда собит бўлганлар (ҳам биладилар)“. [3:7]
Бу оятда «اللهُ » сўзидан кейин тўхташ лозимми ё «الرَّاسِخُونَ فِى الْعِلْمِ »дан кейин тўхташ лозимми эканини аниқлаш учун бир ё бир нечта қаринага муҳтож бўлинади.
6. Истеъмол қилинган маънонинг тушунарсиз бўлиши:
Баъзи сўзларнинг ўзи тингловчига тушунарсиз бўлиб, уни аниқлаш учун изоҳга ёки бошқа қаринага муҳтож бўлинади. Мисол учун, Аллоҳ Таолонинг ушбу каломини олайлик:
يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلاَلَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَا إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُواْ إِخْوَةً رِّجَالاً وَنِسَاء فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ أَن تَضِلُّواْ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
– „(Эй Муҳаммад), Сиздан фатво сўрайдилар. Сиз: «Аллоҳ сизларга на ота ва на боласи бўлмаган одам тўғрисида фатво берур: агар фарзандсиз бўлган ёлғиз бир эркак ўлса, унинг синглиси бўлса, қўйиб кетган мероснинг ярмини олур. Агар синглисининг фарзанди бўлмаса, ака унга меросхўр бўлур. Агар сингиллар иккита бўлса, улар учун ака қолдирган нарсадан учдан иккиси тегур. Агар меросхўрлар ака-сингиллар бўлса, бир эркак учун икки аёл ҳиссаси берилур. Адашиб кетмасликларинг учун Аллоҳ сизларга (Ўз ҳукмларини) баён қилур. Аллоҳ ҳамма нарсани билгувчидир», деб айтинг“. [4:176]
Бу оятда كلالة мужмал сўз бўлиб, баёнга муҳтождир.
Аллоҳ Таоло яна айтади:
وَآتُواْ حَقَّهُ يَوْمَ حَصَادِهِ
– „…ўрим-терим кунида ҳаққини беринглар“. [6:141]
Бу оятда ҳам «حَقَّهُ » сўзи баёнга муҳтож бўлган мужмал сўздир.
Аллоҳ Таоло яна айтади:
إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعاً * إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعاً * وَإِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعاً * إِلَّا الْمُصَلِّينَ
– „Дарҳақиқат инсон бетоқат қилиб яратилгандир. Қачон унга ёмонлик (камбағаллик-кулфат) етиб қолса у ўта бесабрлик қилгувчидир. Қачон унга яхшилик (бойлик, саломатлик) етса у ўта ман қилгувчи-бахилдир. Фақат намоз ўқигувчи зотлар (ундоқ эмасдирлар)“. [70:19-22]
Бу оятда ҳам «هَلُوعًا » сўзи баёнга муҳтож бўлган мужмал сўздир.
Росулуллоҳ с.а.в. бундай дедилар:
249-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308