kutubhona

Яъни тама қилинмайдиган ёки қийинчилик билан етиладиган нарсани умид қилишдир. Тама қилинмайдиган нарсани умид қилишга мисол: «ألا ليت الشباب يعود يومًا فأخبره بما فعل المشيب ». Қийинчилик билан етиладиган нарсани умид қилишга мисол: «ليت لى ألف دينار ».
«ليت » баъзан мумкин бўлган нарсага ҳам ишлатилади: «ليتك تذهب » каби.

ё) «النداء » Нидо:
Яъни «أَىْ », «أَ » ҳарфлари яқиндаги одамга нидо қилишни англатади.
«يَا » ҳарфи фақат Аллоҳнинг исмига нидо қилиш учун таъйин қилинган. «يَا » билан «وَا » ҳарфлари мунгли маънога хос ҳарфлардир. Айниқса, «وَا » ҳарфи кўпроқ шундай. Чунки «يَا » ҳарфи фақат ҳақиқий нидо «يَا »си билан аралашиб кетмайдиган ҳолдагина мунгли маънога ишлатилади.

حملت أمرًا عظيمًا فاصطبرت له وقمت فيه بأمر الله يا عمرا
Сен жуда катта ишни кўтардинг ва унга сабр қилдинг
бу ишда Аллоҳнинг буйруғини бажардинг эй Умар
Бу Журайрнинг байти бўлиб, унда Умар ибн Абдулазиз р.а. мунгли сўз айтмоқда. У сабр билан кўтарган иш эса Халифаликдир.

Нидо ҳарфлари турлари:
Алам: «يَا زهير ».
Накраи мақсуда: «يَا رجل ».
Музоф: «يا عبد الله, يا راكب السيارة ».
Музофга ўхшаш: «يا علما بحالى استجب سؤالى, يا راغبا صحبتنا أهلا بك ».

2- Изофали мураккаб гап: «كتاب التلميذ, عبد الله ».

3- Баёнли мураккаб гап: «كل كلمتين كانت ثانيهما موضحة لمعنى الأوّل ».

Сифатли мураккаб: «فاز التلميز المجتهد ».
Бадалли мураккаб: «جاء خليل أخوك ».
Таъкидли мураккаб: «جاء القوم كلهم ».

4- Атфли мураккаб (боғловчи сўз): «ينال التلميذ والتلميذة الحمد والثناء إذا ثابرا على الدرس والاجتهاد ».

5- Мазжий мураккаб (қўшма сўз): «بعلبك , بيت لحم , حضرموت , سيبويه , صباح مساء , شذر مذر ».129

«الثالث عشر » Бу ададли тартибли мураккаб.
«ثلاثة عشر » Бу ададли оддий мураккаб бўлиб, иккала адад ҳам фатҳага мабнийдир. «إثنا, اثنتان » эса мабний эмас. Агар мураккаб бўлса, эъробда иккинчиси фатҳага мабний бўлади. Бу ададий оддий мураккабга нисбатан шундай. Энди тартибли мураккабда эса унда ҳам иккала адад фатҳага мабний бўлади. «الحادى » ва «الثانى » эса биринчиси сукунга, иккинчиси фатҳага мабний бўлади.

(129) Агар мазжий мураккаб алам бўлса, эъроби сарф қилинмайди: بعلبكس (Баалбак ҳавоси тоза шаҳар) رايت بعلبك , مررت بعلبك каби. Уни фатҳага мабни қилиш ҳам мумкин: سكنتُ بيتَ لحمَ, سافرتُ إلى حضرموتَ каби. Аммо иккинчи қисми (ويه) бўлса, касрага мабни бўлади. Масалан سبيويهِ عالم كبير каби. Агар алам бўлмаса, икки қисмда ҳам фатҳага мабни бўлади, масалан, زرنى سباحَ مساءَ, أنت جاري بيتَ بيتَ каби. Аламда ҳам бўлиши мумкин جائني حضرموتَ, رأيت حضرموتَ, مررت بحضرموتَ Яъни музоф ва музоф илайҳ сифатида эъроблаш мумкин.