|
бериб, замирида «أهل » сўзи бор, яъни «واسأل أهل القرية » маъносида, дейишади. Замирли сўз эса афзалдир.
4. «إنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ »: Баъзан «نَجَس » сўзи маъноси шаръий нажосат маъносига кўчган маънодир, аммо «الصلاة, الزكاة » каби кўчма маъно эмас, балки ўз маъносини ўзгартирувчи кўчма маъно, деб ҳисобланади. Баъзан эса бу сўз мажозий маънода яъни мушрикларнинг маънавий ифлослиги, у «كَانَّجَسِ » каби унинг замирида ташбиҳ кофи ётади, дейилади. Маънавий ифлосликни англатувчи мажозий маъно эса афзалдир. Баъзилар бу сўзда маънавий ифлослик ва шаръий нажосат маънолари муштарак, дейишса, баъзилар бу сўз ўз маъносини ўзгартирмайдиган кўчма маънода, дейишган. Бундай ҳолатда айни сўз муштарак билан бир хил бўлади-да, фақат қарина билангина таржиҳ қилинади.
5. «وَحَرَّمَ الرِّبَا »: Баъзилар бу сўзда замирли маъно бор, яъни унинг остида «عقد » сўзи бор бўлиб, «وحرم عقد الربا » деганни англатади, дейишади. Бундай ҳолатда наҳи қилиш ақднинг ўзига нисбатан келиб, ақдни ботиллиги тушинилади. Баъзилар эса у зиёда қилиш каби шаръий кўчма маънога эга, аммо шаръий маъноси ҳам сақланиб қолган маънога эга дейишади. Унинг зиёда қилиш маъноси шаръий маъносига боғланган ҳолда кўпроқ истеъмол қилиняпти. Ким бу сўзга кўчма маъно берса, наҳи қилиш зиёда қилишга нисбатан яъни ақд шартларидан бирига нисбатан бўлади. Бундай маънода рибо ақди фосид ақд бўлади ва қачон унда зиёда қилиш топилмаса, тўғри ақд бўлади. Агар томонлар ақдда зиёдаликни олиб ташлашса, ақд тўғри бўлади. Бу сўзга юқоридаги замирли маъно берилса афзал бўлади. Чунки мана шунда томонлар зиёда бўлишни олиб ташлашга келишишадими, йўқми, бундай ақд ботил бўлади.
6. «وَأَحَلَّ اللهُ الْبَيْعَ »: Баъзилар «البيع » сўзига луғавий ҳақиқий маънони яъни мол айирбошлаш маъносини беришади-да, кейин уни шаръий байга хослаб қўйишади. Баъзилар шаръий бай маъносига кўчган, аммо шаръий маъноси ҳам сақланиб қолган дейишади. Аммо бу калом шаръий маънога боғланган ҳолда ўзининг мол айирбошлаш, деган луғавий ҳақиқий маъносида кўпроқ истеъмол қилиниб келяпти. Юқорида айтганимиздек, хос ҳақиқий маъно афзалдир.
7. Масалан, биров «هَذَا ابْنِى » деса. Биз у ўзининг ҳақиқий ўғлини назарда тутмади, балки яхши кўрган болани шундай
305-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308