|
«Ким бадавлат бўла туриб, уйланмаган бўлса, у биздан эмас».8
Росулуллоҳ с.а.в. бу ҳадисларида бадавлат кишини уйланмасликдан қайтаряптилар. Аммо бу қайтарув қатъий қайтарув эмас. Қатъий қайтарув эмаслигига Росулуллоҳнинг бошқа уйланмаган бадавлат кишиларни била туриб, уларга индамаганликлари далолат қилмоқда. Мана шундан бадавлат кишининг уйланмаслиги макруҳ бўлиб чиқади.
5. Мубоҳ
Аллоҳ Таоло айтади:
وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُواْ
– „(Иҳромдан чиқиб) ҳалол бўлгач ов қилинглар“. [5:2]
Ушбу оятда Аллоҳ эҳромдан чиқилгач ов қилишга амр қиляпти. Аммо бу амр эҳромдан чиқилгандан кейин ов қилиш фарз ёки мандуб эканига далолат қилмайди, балки, бошқа бир қарина орқали мубоҳ эканлигига далолат қилади. Бу қарина шуки, Аллоҳ Таоло эҳромдан чиқилгач овга буюраётган бўлса, аввалги оятда эҳром кийган пайтда ов қилишдан қайтарган эди:
غَيْرَ مُحِلِّي الصَّيْدِ وَأَنتُمْ حُرُمٌ
– „иҳромда туриб ов овлашни ҳалол қилиб олмаган ҳолингизда“. [5:1]
Мана шундан эҳромдан чиққандан кейин ов қилиш мубоҳ бўлиб қолади. Яъни ов қилиш эҳромдан аввалги асл ҳолатига қайтади.
Яна бир мисол, Аллоҳ Таоло айтади:
فَإِذَا قُضِيَتِ الصَّلَاةُ فَانتَشِرُوا
– „Энди қачон намоз адо қилингач, тарқалинглар“. [62:10]
Бу ерда тарқалиш ҳукми мубоҳдир. Чунки Аллоҳ бу ерда жума намозидан кейин тарқалишга буюрган бўлса, аввалги оятда жума вақтида тарқалишдан қайтарганлигига қарина бор:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِي لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَيْعَ
– „Эй мўминлар, қачон Жумҳа кунидаги намозга чорланса (яъни азон айтилса), дарҳол Аллоҳнинг зикрига боринглар ва олди-сотдини тарк қилинглар!“. [62:9]
Бу билан жума намозидан кейин тарқалиш мубоҳ бўлади. Чунки тарқалиш амали намоздан аввалги яъни қайтарувдан аввалги асл ҳолатига қайтди.
Талаб қилиш турини баён қилувчи қарина нима ўзи?
Қаринанинг луғавий маъноси бир нарсани бир нарсага яқинлаштирди яъни солиштириб кўрди, деганидир.
18-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308