|
Биров фалончининг бир ошам овқатини, бир ҳўплам сувини ичмайман, дея қасам ичса, унга ўша бир ошам ва бир ҳўпламдан зиёда қилишдан ҳам тийилиш вожиб бўлади.
Мувофақат тушунчасини ишлатишда мантуқни ишлатишда тополмаган муболағани топишингиз мумкин:
Масалан, муболаға қилган ҳолда «бу от ана у отнинг чангига ҳам етолмайди», дейилса, пойгада бу от ана у отдан ортда қолади, дейилгани тушунилади.
Шунингдек, муболаға қилиб, «фалончи ошхонасининг ҳидини ҳидлашни ҳам ёқтирмаяпти», дейилса, фалончи овқат ҳам емаяпти, сув ҳам ичмаяпти, деган маъно тушунилади.
Дарҳақиқат, уламолар зоҳирий тушунча ўрнига ушбу мувофақат мафҳуми ҳужжат қилишга яроқли эканига иттифоқ қилдилар.
Яна бошқа мисоллар:
1. Паст нарсадан юқори нарсага (авлороқ, деган маънода) бўлган танбиҳ қилиш:
1. Аллоҳ Таоло айтади:
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنسَانَ وَنَعْلَمُ مَا تُوَسْوِسُ بِهِ نَفْسُهُ
– „Аниқки, инсонни Биз яратганмиз ва унинг нафси васваса қиладиган нарсаларни ҳам билурмиз“. [50:16]
Бу оятдан Аллоҳ васваса қиладиган нарсалардан ҳам юқори нарсаларни билиши тушунилади.
2. Аллоҳ Таоло айтади:
أَمْ لَهُمْ نَصِيبٌ مِّنَ الْمُلْكِ فَإِذاً لاَّ يُؤْتُونَ النَّاسَ نَقِيراً
– „Ёки уларнинг мол-мулклари борми? Шундай бўлган тақдирда ҳам одамларга зиғирчалик мурувват қилмаган бўлур эдилар“. [4:53]
Бу оятдан ундай кимсалар зиғирдан юқори бўлган нарсани ҳам бермаган бўлишлари тушунилади.
3. Аллоҳ Таоло айтади:
وَاحْذَرْهُمْ أَن يَفْتِنُوكَ عَن بَعْضِ مَا أَنزَلَ اللّهُ إِلَيْكَ
– „Аллоҳ Сизга нозил қилган ҳукмларнинг айримларидан Сизни буриб фитнага солиб қўйишларидан эҳтиёт бўлинг“.
[5:49]
Бу оятда Аллоҳ нозил қилган ҳамма нарсадан фитнага солишдан эҳтиёт бўлиш тушунилади.
4. Аллоҳ Таоло айтади:
وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِن قِطْمِيرٍ
– „СизларУ Зотни қўйиб илтижо қилаётган бутларингиз эса пўстлоқча нарсага ҳам эга эмасдирлар“. [35:13]
168-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308