|
деяпти, яъни унинг сўзи замирида коф ташбиҳ бор, у «هَذَا كَابْنِى » демоқчи, десак, бу маънолар ўртасини фақат қарина билангина таржиҳ қилинади.
8. «وَلاَ تَأْكُلُوا مِمَّا لَمْ يُذْكَرْ اسْمُ اللهِ عَلَيْهِ »: Бу оятдан бир неча маънолар тахмин қилинади: Аллоҳнинг номи зикр қилинмаган нарсалару Аллоҳдан бошқанинг номи зикр қилинган нарсаларни англатувчи ҳақиқий умумий маъно; бошқа далиллар орқали Аллоҳдан бошқанинг номи зикр қилинган хос маъно; Аллоҳдан бошқанинг номи зикр қилинган мажозий маъно. Бу ерда Аллоҳдан бошқанинг номи зикр қилинган хос маъно афзалдир.
9. «وَلَكُمْ فِى الْقِصَاصِ حَيَاةٌ »: Бу оятдан қотилни ўлдиришда ҳамма инсонлар учун ҳаёт бор, деган умумий маъно ҳам тахмин қилинади ҳамда келажакда қотиллик қилувчи киши учун ҳаётни хословчи маъно бор. Яъни қотилни қатл қилиш уни келажакда одам ўлдиришга қўл уришдан сақлайди. Мана шундан кейин келажакда қотиллик қилувчи кишига ҳаёт борлиги тушунилади. Шунингдек, ҳаёт бор, деган сўз замирида қасоснинг қонунийлиги ётади, деган тахмин ҳам мавжуд. Яъни қачон қасос қонуний тус олса, қотил қонуний қасосдан қўрқиб, ўзини қотилликдан тияди-да, натижада қотил ҳам бўлмайди мақтул (ўлдирилган) ҳам бўлмайди, деган маъно ҳам тахмин қилинади. Аммо бунга хос маънони бериш афзалдир. Яъни бу одамларни қотилнинг ёмонлигидан сақлаш ва келажакда бўладиган қотилликни ҳам олдини олиш мақсадида қотилни қатл қилиниши сабабли ҳаёт бор, деган хос маънодир.
10. «أوْ لاَمَسْتُمْ النِّسَاءَ »: «لَمْس тегиш, ушлаш», деган сўз қўл ва бошқа аъзоларнинг тегишини англатувчи ҳақиқий ва очиқ маънодир. Аммо бу сўз жинсий алоқа қилишдан ҳам киноя бўлиши мумкин. Аммо бу сўзнинг кинояли маъноси ўрнига очиқ маънони таржиҳ қилиш афзалдир. Чунки кинояли маъно берилиши учун албатта қарини бўлиши лозим.
11. Росулуллоҳ с.а.в. бундай дедилар:
«لَيْسَ مِنَ الْبِرِّ الصِّيَامُ فِى السَّفَرِ»
«Сафарда рўза тутиш яхши эмас».304
Бу бир шаръий нусус. Шунинг учун унинг аввало шаръий ҳақиқий маъноси эъяънига олиниши лозим. Чунки бу ерда «الصيام » сўзи луғавий маънони эмас, балки ҳаммага маълум бўлган шаръий ҳақиқий маънони англатади.
306-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308